جوشش هفت چشمه اثر ویلیام جونز انگلیسی در زیر هفت گنبد نظامی گنجه ای

نوع مقاله : پژوهشی کیفی

نویسندگان
طاهره رحمتی فرد 1
ناهید عزیزی 2
بهمن زرین جویی 2
محمد رضا ساکی 3
1 گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران.
2 گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران .
3 گروه زبان و ادبیات انگلیسی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران.
چکیده
این پژوهش با نگرشی تطبیقی، اثرپذیری هفت چشمه ویلیام جونز را از هفت گنبد نظامی مورد بررسی قرار داده است. هفت پیکر، یکی از آثار غنایی نظامی‌است که تحّول روحی بهرام گور را به صورت نمادین روایت کرده که هفت شهدخت از هفت کشور را که نماد فرهنگ سرزمین خود بودند در هفت کاخ سکونت داده هر شب با شنیدن قصّه‌ای از آنها به بادهگساری می پرداخت. شب‌نشینی‌های شاه از شنبه با شاهدخت گنبد سیاه آغاز گردید و آدینه در گنبد سپید که مربوط به «دُرستی» شاهدخت ایرانی بود پایان ‌پذیرفت. دُرسَتی با داستانی که محور آن پیروی از فرهنگ ایرانی و خردورزی بود شاه رااز نظر روحی متحوّل کرد و به جاودانگی رساند. ویلیام جونز ضمن علاقه و آشنایی با فرهنگ و ادب فارسی، منظومه‌ ی هفت چشمه را برمبنای داستان‌های هفت پیکر نظامی پدید آورد. وی که از نفوذ و تأثیر عدد هفت در شوون مختلف اقوام و کاربرد آن در افسانه‌های شرقی آگاه بود به تقلید از نظامی بنیاد هفت چشمه را بر عدد هفت نهاد که از دیدگاه شکل شناسی با هفت پیکر مطابقت دارد.این پژوهش به روش تحلیلی و کتابخانه‌ای، همانندی‌ها و تفاوت‌های دو منظومه را مورد بررسی قرارداده و به این نتیجه رسیده که شاه جوان منظومه جونز نیز سرانجام در برخورد با حوری اسطوره ای متحول شد و با پالوده شدن جسم و روح به جاودانگی رسید. هفت چشمه از نظر ساختار و محتوا چون جویبارانی از ساحت‌های هفت کاخ نظامی جریان یافته و آرام‌آرام به اقیانوس شعر و ادب فارسی پیوسته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

1. احمدنژاد، کامل، (1379)، تحلیل آثار نظامی، تهران، علمی.
2. احمدی، بابک، (1380)، ساختار و تأویل متن، تهران، نشر مرکز، چاپ پنجم.
3. برونل، پسر، گلود پیشوا و روسو، (۱۹۹۶م). ما الأدب المقارن؟ ترجمه غسان السید، دمشق، دار علاء الدین
4. بری، مایکل، (1385)، تفسیری بر هفت پیکر نظامی، ترجمه جلال علوی نیا، تهران، نشر نی.
5. حمیدیان، سعید، (1388)، آرمانشهر زیبایی، گفتارهایی در شیوه بیان نظامی، تهران، علم و دانش.
6. زرّین کوب، عبدالحسین، (1372)، پیرگنجه در جستجوی ناکجاآباد، تهران، انتشارات علمی.
7. ـــــــــــ، ــــــــــــ، (۱۳۷۴ش). آشنایی با نقد ادبی، تهران، انتشارات سخن، چاپ ۳. عامر
8. شمیسا، سیروس، (1366)، فرهنگ تلمیحات، انتشارات فردوس، چاپ اول.
9. ـــــــ، ـــــــــــ ، (1380)، انواع ادبی، تهران، انتشارات فردوس، چاپ هشتم.
10. صفاری (صورتگر)، کوکب، (1357)، افسانه‌ها و داستان‌های ایرانی در ادبیات انگلیسی، دانشگاه تهران.
11. فردوسی، ابوالقاسم، (1379)، شاهنامه فردوسی، به کوشش سعید حمیدیان، جلد 7-6، تهران، نشر قطره.
12. گویارد، ماریوس فرانسوا، (۱۹۵۶م) ، الأدب المقارن، ترجمه محمد غلاب، قاهره، لجنه البیان العربی.
13. محمودی بختیاری، علیقلی، (1376)، هفت نگار در هفت تالار، تهران، عطایی.
14. معین، محمّد، (1338)، تحلیل هفت پیکر، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
15. مکی، الطاهر أحمد، (۱۹۸۷ م). الأدب المقارن، أصوله، تطوره و مناهجه، قاهره، دار المعارف
16. میرصادقی، جمال، (1377)، واژه نامه هنر داستان نویسی، تهران، کتاب مهناز.
17. نظامی، الیاس بن یوسف، (1363)، سبعه، هفت پیکر، با تصحیح حسن وحید دستگردی، تهران، علمی.
18. ولک، رنه، و آوستن وارن، (۱۳۷۳ش)، نظریه ادبیات، ترجمه ضیاء موحد و پرویز مهاجر، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
فهرست مقالات:
1. رادفر، ابوالقاسم، (1381)، سر ویلیام جونز پدر پژوهش‌های ایران شناسی در انگلستان، مجله مطالعات ایرانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال اول، ش 3.
2. نظری منظم، هادی، (1389)، ادبیات تطبیقی، تعریف و زمینه‌های پژوهش، نشریه ادبیات تطبیقی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، دوره جدید، سال اول، شماره2.