بررسی تطبیقی جلوه های «زبان آشفتگی» در شعر رضا براهنی و ودیع سعاده بر پایه نظریه زبانیت

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 پژوهشگر پسادکتری دانشگاه حکیم سبزواری
2 دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری
3 کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه کوثر بجنورد
چکیده
جریان شعر زبان یا مقوله زبانیت که در ادبیات معاصر فارسی به اسم رضا براهنی شناخته می­شود، یکی از مهمترین جریان­های شعری پست­مدرن است که قائل به اهمیت و اولویت بخشیدن به زبان در قیاس با معنا است. این مقوله هرچند از جهت مبانی و سرایش اشعار با اسم براهنی پیوند یافته است، اما اصول و مبانی این نظریه در اشعار پست­مدرنیستی دیگر کشورهای جهان قابل ردیابی است. در شعر عربی شاعر نوپرداز و سورئالیستی لبنانی، ودیع­سعاده، از این نظر قابل بحث بررسی است. اصول نظری مقوله زبانیت توسط براهنی تبیین شده و مجموعه شعری خطاب به پروانه­ها در ذیل همین نظریه توسط شاعر سروده و منتشر شده است. این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی در صدد است با تکیه بر همین نظریه، یعنی نظریه زبانیت براهنی، به مطالعه تطبیقی اشعار رضا براهنی و ودیع سعاده شاعر معاصر لبنانی بپردازد تا همسانی و قابلیت نقد و بررسی اشعار یک شاعر لبنانی با مقوله زبانیت به طور دقیق و نظام­مند واکاوی شود. این مقاله کوشیده است میزان توجه دو شاعر به زبان و ویژگی­های فرمی و صوری و طرح­ها و جلوه­های محض زبانی را کشف و آشکار سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


امینی، ادریس (1393ش). سورئالیسم در شعر أنسی الحاج، مجموعه لن، ادب عربی، شماره 2 صص: 8- 22.
بشر دوست،مجتبی(1379). در جستجوی نیشابور، تهران: نشر ثالث.
براهنی، رضا (1358). ظل الله، شعرهای زندان، چ2، تهران: امیرکبیر
--------- (1374). گزارش به نسل بی‌سنّ فردا، تهران: مؤلف
--------- (1383). نظریه زبانیت در شعر، کارنامه، صص13-16.
------- (1390). خطاب به پروانه‌ها و چرا من دیگر شاعر نیمایی نیستم، چ4، تهران: مرکز
شفیعی کدکنی، محمد رضا.(1370)، موسیقی شعر، ج3، تهران: انتشارات آگاه.
ندرلو، بیت الله(1390).«نظریه‌ی بازی‌های زبانی وینگنشتاین یک نظرگاه فلسفی پست مدرن دربارۀ زبان»، غرب شناسی بنیادی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ش 1، س 2، صص87-100.
سیدحسینی، رضا (1366). مکتب‌های ادبی، تهران، چاپ اول: نیل.
جاسم، محمد (1394). رمز و اسطوره در شعر معاصر ایران و عرب، تهران، چاپ اول، نشر نگاه.
حسینی‌مؤخر، سیدمحسن (1382). ماهیت شعر از دیدگاه منتقدان ادبی اروپا از افلاطون تا دریدا، فصلنامة پژوهش‌های ادبی، سال اول، شماره 2، ص 90-73.
داد، سیما (1385). فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران، چاپ اول، مروارید.
فتوحی، محمود (1390). بلاغت تصویر، چاپ دوم، تهران: انتشارات سخن.
مختاری،محمد(1379). اسطوره زال، چاپ اول،تهران: انتشارات توس.
منابع عربی
ابوشریفة، عبدالقادر (2008). مدخل إلى تحلیل النص الادبی، الأردن: دارالفکر.
جیده، عبدالمجید (1986). الإتجاهات الجدیدة فی الشعر العربی المعاصر، طرابلس: دارالشمال للطباعة والنشر و التوزیع.
الجاحظ، عمر بن بحر (1969). الحیوان، تحقیق و شرح: عبدالسلام محمد هارون، بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
الحاوی، إیلیا (1986). فی النقد والأدب، بیروت، الطبعة الأولی: دارالکتاب اللبنانی.
سعاده، ودیع (2016). الأعمال الشعریة، سوریه: دار أبابیل.
مرعی الویس، مولود (2020). «اللغة الشعریة و الدلالة دراسة فی قصائد للشاعر عبدالرزاق الربیعی»، مجلة جامعة تکریت للعلوم الانسانیة، العدد(8)،المجلد(27).
الورقی، سعید (1983). لغة الشعر العربی الحدیث، القاهرة: دارالمعارف