واکاوی جامعه شناختی پیامدهای مهاجرت جمعیّت های مهاجر و دیاسپوریک در رمان هیچ دوستی جُز کوهستان اثر بهروز بوچانی

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسنده
دکترای زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
چکیده
بهروز بوچانی پناهجوی کُرد ایرانی از نویسندگان معاصر است که نگارۀ ادبیاش معطوف به تصویرسازی بحرانهای انسانیِ برآمده از مهاجرت به دنیای غرب و مواجه شدن با واقعیت وارونۀ ناهمگون با پندارۀ خود از جهان مقصد بهعنوان آرمانشهر و پدیدار شدن در رُخنمود ویرانشهر است. رمان هیچ دوستی جُز کوهستان که برونداد تراژدیِ مرگ انگارههای انسانِ مهاجر در دستیابی به یوتوپیا و تباهی رؤیای ساخت- یافته از انگارۀ غربنگری بهمثابۀ پناهگاه اَمن در گریز از ناَامنیهای سیاسی- اجتماعی سرزمین مادری است، روایتی رئالیستی از تباهی زندگی مردمی است که سرنوشتشان در گردابۀ طرد و دیگرستیزی در جامعۀ مقصد، به زندان و پایمال شدن حقوق و کرامت انسانی و بیخویشتنی و هژمونی سیستم کایریارکال در جهت سایه گستردن بر ارادۀ زندانی میانجامد. از آن روی که تاکنون جستار مستقلی به بررسی پیامدهای مهاجرت جمعیتهای دیاسپوریک و مهاجر در رمان هیچ دوستی جُز کوهستان نپرداخته است، نگارنده بر آن است تا به بررسی این پدیده در این رمان بپردازد. مسألۀ بنیادین پژوهش حاضر این است که پیامدهای مهاجرت جمعیتهای مهاجر و دیاسپوریک، چگونه و در چه قالبهایی در این رمان، نمود یافته و با چه مفاهیمی پیوند خورده است؟ جهت بررسی این مسأله، نگارنده از روش توصیفیـ تحلیلی مُبتنی بر بررسیِ جامعهشناختیِ پیامدها و بحرانهای برآمده از مهاجرت در این رمان بهره گرفته است. محبوس شدن در زندان و زیستن در فضای هتروتوپیک و دیستوپیایی ، افسردگی و اقدام به خودک شی و بی ارادگی در سیستم کایریارکال از پربسامدترین برآیندهای مهاجرت گروه های دیاسپورایی و مهاجر در رمان هیچ دوستی جز کوهستان است که با رویکرد تاریخی ـ سیاسیِ همه سونگر ، روایتگر رنجی جانکاه و برآمده از دگرگیسیِ یوتوپیا به دیستوپیا و محکومیت به زیستن در زندانِ محصور در هتروتوپیا در فرایند تبدیل مهاجر به سوژۀ تحت انقیادِ سیستم کایریارکال است

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آذر، ماهیار و دیگران. (1385). خودکُشی. تهران: انتشارات ارجمند.
باچر، جیمز و دیگران. (1389). آسیب‌شناسی روانی. ترجمۀ یحیی سیّدمحمّدی. چاپ دوم. تهران: انتشارات ارسباران.
بُرنز، دیوید. (1389). روان‌شناسی افسردگی. ترجمۀ مهدی قراچه‌داغی. چاپ بیست و یکم. تهران: انتشارات دایره.
بوچانی، بهروز. (1399). هیچ دوستی جُز کوهستان. ترجمۀ هاشم احمدزاده. تهران: انتشارات رونیکا.
پورافکاری، نصرت‌اله. (1391). فرهنگ جامع روان‌شناسی روان‌پزشکی و زمینه‌های وابسته. چاپ هشتم. تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.
رضاداد، فاطمه و دیگران. (1401). «تأثیر پراگماتیسم بر مطالعات تفسیری معاصر». جستارهایی در فلسفه و کلام. سال54. شماره1. پیاپی108. صفحات35ـ58.
روزنهان، دیوید و سلیگمن، مارتین. (1391). روان‌شناسی نابهنجاری(آسیب‌شناسی روانی). ترجمۀ یحیی سیّدمحمّدی. تهران: انتشارات ارسباران.
روویون، فردریک. (1385). آرمان‌شهر در تاریخ اندیشۀ غرب. ترجمۀ عبّاس باقری. تهران: نشر نِی.
ساراسون، ایرون و ساراسون، باربارا. (1381). روان‌شناسی مرضی. ترجمۀ بهمن نجّاریان و دیگران. تهران: انتشارات رشد.
سجّادی، یاسمین. (1400). «مطالعۀ تطبیقی پوچی و شئ‌وارگی در دو رمان بیگانه اثر آلبر کامو و بوف کور اثر صادق هدایت». پژوهش‌های ادبیات تطبیقی. دورۀ9. شمارۀ2. صفحات88ـ112.
سلطانی، فاطمه و خدادادی، نگار. (1401). «بررسی مؤلّفه‌های پلیدشهری در داستان‌های مدرن مندنی‌پور». پژوهشنامۀ مکتب‌های ادبی. دورۀ6. شمارۀ18. صفحات26ـ52.
سلیمی، علی و داوری، محمّد. (1391). جامعه‌شناسی کجروی. چاپ پنجم. تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
شولتز، کریستین. (1392). روح مکان؛ به سوی پدیدارشناختی معماری. ترجمۀ محمّدرضا شیرازی. تهران: انتشارات رخداد نُو.
عبّاس‌پور، ذبیح‌اله و دیگران. (1399). «شناسایی عوامل اقدام به خوکُشی در شهرستان ایذه و مسجدسلیمان». مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران. دورۀ9. شمارۀ1. صفحات215ـ233.
عبّاس‌زاده، محمّد و دیگران. (1391). «بررسی رابطۀ بین سرمایۀ اجتماعی و آنومی اجتماعی». مطالعات و تحقیقات اجتماعی. دورۀ1. شمارۀ1. صفحات145ـ172.
غلامی، ساهره. (1392). «بررسی سینمای هتروتوپیایی با رویکردی به مفهوم گفتمان قدرت فوکو». فصلنامۀ کیمیای هنر. سال دوم. شمارۀ8. صفحات45ـ58.
فوکو، میشل. (1396). مانه و اُبژۀ نقّاشی. ترجمۀ آرزو مختاریان. تهران: انتشارات شوند.
کریمی، فاطمه و طاهری، محمّدی. (1399). «بررسی تطبیقی اندیشه‌های آرمان‌‌شهری در اشعار نیما یوشیج و والت ویتمن». پژوهش ادبیات معاصر جهان. دورۀ23. شمارۀ2. صفحات514ـ539.
کیانی چلمردی و دیگردان. (1399). «بررسی ساختاری الگوی سه‌مرحله‌ای خودکُشی(نااُمیدی، درد، افسردگی، نیازهای بین‌فردی، ظرفیت اکتسابی خودکشی و اقدام به خودکشی) در دانشجویان». فصلنامۀ پژوهش‌های مشاوره. جلد19. شمارۀ76. صفحات92ـ117.
گُلدِر، مایکل و دیگران. (1385). درسنامۀ مختصر روان‌پزشکی آکسفورد. ترجمۀ نصرت‌اله پورافکاری. تهران: انتشارات آینده‌سازان.
گیدنز، آنتونی. (1397). ساخت جامعه. ترجمۀ اکبر احمدی. تهران: انتشارات عِلم.
معنوی‌پور، داود و شاه‌حسینی، آرزو. (1394). «بررسی شاخص‌های روان‌سنجی مقیاس نشخوار فکری‌ـ تأمّل». فصلنامۀ شفای خاتم. دورۀ4. شمارۀ1. صفحات7ـ16.
میرصادقی، جمال و میرصادقی، میمنت. (1377). واژه‌نامۀ هنر داستان‌نویسی. تهران: انتشارات کتاب مهناز.
میری‌اصل، کلثوم. (1402). «صادق چوبک و فضاهای هتروتوپیک با تأکید بر هویّت و جنسیّت زنانه». مطالعات بین‌رشته‌ای ادبیات، هنر و علوم انسانی. سال سوم. شمارۀ1. صفحات137ـ162.
Astourian, Stephan. (2005). State, Homeland and Diaspora; The American and Azerbaijan Case. Edited by Touraj Atabaki and Sanjyot Mehendale. London & New York: Routledge.
Beckeet, Angharad & Others. (2016). “Foucault, Social Movements and Heterotopic Horizins; Rupturing the Other of Things”. Social Movement Studies. 16(2). PP 169-181.
Fiske, Susan. (2002). “A Model of (Often Mixed) Stereotype Content; Competence and Warmth Respectively Follow From Perceived Status and Competition”. Journal of Personality and Social Psychology. 82(6). 878-902.
Flood, Seager. (1968). “A Retrospective Examination of Psychiatric Case Records of Patients who Subsequently Commit Suicide”. British Journal of Psychiarty. 114(509). PP 443-450.
Goff, Philip & Others. (2008). “Not Yet Human; Implicit Knowledge, Historical Dehumanization and Contemporary Consequences”. Journal of Personality and Social Psychology. 94(2). 292-306.
Cuddy, Amy. (2007). “Aid in the Aftermath of Hurricane Katrina; Inferences of Secondary Emotions ans Intergroup Helping”. Group Processes & Intergroup Plations. 10(1). 107-118.
Harris, Lasana & Fiske, Susan. (2006). “Dehumanizing the lowest of the low; Neuroimaging response to extreme out-group”. Psychological Science. 17(10). 847-853.
Harris, Lasana & Fiske, Susan. (2011). “Dehumanized perception; A Psychological Means to Facilitate Atrocities, Torture and Genocide”. Journal of Psychology. Vol. 219. 175-181.
Haslam, Nick & Loughnan, Steve. (2014). “Dehumanization and Infra-humanization”. Annual Review of Psychology. 65(1). 399-423.
Haslam, Nick. (2006). “Dehumanization; an integrative review”. Journal of Personality and Social Psychology. 10(3). 252-264.
Johnson, Peter. (2006). “Unravelling Foucault’s Different Spaces”. History of Human Sciences. 19(4). PP 75-90.
Kelamn, Herbert. (1973). “Violence without Moral Restraint; Reflections on the Dehumanization of Victims and Victimizers”. Journal of Social Issues. 29(4). 23-61.
Pui-lan, Kwok. (2009). “Elisabeth Schüssler Fiorenza and Postcolonial Studies”. Journal of Feminist Studies in Religion. 25(1). 191–197.
Reed-Bouley, Jennifer. (2012). “Antiracist Theological Education as a Site of Struggle for Justice”. Journal of Feminist Studies in Religion. Vol 28. 178–189.
Schüssler Fiorenza, Elisabeth. (2009). “Introduction: Exploring the Intersections of Race, Gender, Status and Ethnicity in Early Christian Studies”. Prejudice and Christian beginnings: investigating race, gender, and ethnicity in early Christian studies. Minneapolis: Fortress Press. PP 1-22.
Teraudkalns, Valdis. (2003). “Construction of Masculinities in Contemporary Christianity”. Religion and political change in Europe. pp. 223–232.
Vaes, Jeroen. (2011). “Are sexualized woman complete human being? Why men and woman dehumanize sexually objectified woman”. European Review of Social Psychology. Vol. 41. PP 774-785.
Varadarajan, Latha. (2010). The Domestic Abroad. New York: Oxford University Press.