بررسی ویژگی‌های اقتباس ادبی از کلیله و دمنه در داستان دو جانور. ایخنیلات نوشتۀ آلکسی رمیزوف

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 استادیار دانشگاه علامه طباطبائی
2 استادیار دانشگاه تهران
چکیده
کلیله‌ودمنه یکی از آثار ماندگار و تأثیرگذار ادبی در جهان است که به زبان‌های مختلف ترجمه شده و حکایت‌ها و تمثیل‌هایش بارها محلّ اقتباس نویسندگان مختلف جهان بوده است. در ادبیات روسی نیز از جمله در فابل‌های لِف تالستوی و ایوان کریلوف نمونه‌های فراوانی را از این کتاب می‌توان جُست. آلکسی رمیزوف، یکی از نویسندگان مطرح روسی در قرن بیستم با تکیه بر سنّت اقتباس ادبی، بسیاری از مضامین و درون‌مایه‌ها و حتّی جملات آثار کهن را در داستان‌های خویش بازتاب داده است. او با تکیه بر کتابی مُلهم از ترجمۀ اسلاویِ کلیله‌ودمنه، اثری با نام داستان دو جانور. ایخنیلات را نوشته که در این جُستار برآنیم تا به روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و با رویکرد بررسی تطبیقی آثار نامبرده، دریابیم چه وجوه تناظر یا تشابهی میان شخصیّت‌ها و وقایع دو اثر وجود دارد و رویکرد نویسنده در این اقتباس ادبی چه بوده است؟ بررسی‌ها نشان داد که داستان رمیزوف براساس دو باب نخستین کلیله‌ودمنه نگاشته شده و فقط ماجرای اصلی دو شغال اِستِفانیت (کلیله) و ایخنیلات (دمنه) مدّنظرِ نویسنده بوده است. ماجراها با همان توالیِ اثر اصلی آمده‌اند، امّا، فقط تعداد اندکی از حکایت‌ها و تمثیل‌هایِ متن اصلی، در داستان رمیزوف نقل شده است. رمیزوف هم در مقدّمۀ اثرش با آوردن داستان برزویۀ پزشک و هم در انتهای داستان با آوردن تاریخچۀ پیدایش اثر، اشارات و ارجاعات آشکاری به اقتباس از کلیله‌ودمنه داشته است. او کوشیده است تا پیوندی میان دنیای کهن و دنیای نو با تکیه بر عنصر معاصرسازی برقرار نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Jalali, Maryam & Pourkhaleghi, Mahdokht (2013). “Conceptual and stylistic adaptation of Shahnameh in children's and young adult literature”, Children's Literature of Shiraz University, V4, №2, pp. 1-18.
Dad, Sima (2016). Dictionary of Literary Terms. 7th edition, Tehran: Morvarid.
Ramin-Nia, Maryam & Ebrahimi Ivar, Mohammadreza (2018). “From Tradition Reinterpretation to Modern Text Recasting: Quotation Genres and Influence in Reza Qasemi's Plays”, Literary Research, V15, №61, pp. 39-74.
Kandaharion, Azra & Anoushirvani, Alireza (2012). “New Comparative Literature and Literary Adaptation: Williams' Glass Zoo Play and the Film Here Without My Trust”, Comparative Literature (Farhangistan Persian Language and Literature), series 7 (spring and summer), pp. 10-43.
Ma'roufi, Ali (2014). “Adaptation of King Lear Play in Akira Kurosawa's Film 'Ran': Analysis of Cultural Signifiers”, Theater Quarterly Journal, №59, pp. 103-110.
Nasrollah Monshe, Abolma'ali (2013). Kalileh va Dimneh, Edited and annotated by Mojtaba Minovi Tehrani. 2nd edition. Tehran: Nashr-e Sales.
Ibn al-mukaffa (1986). kalila i dimna / Trans. from Arabic, preface and comment. B. Shidfar; Artist N. Krylov. –M.: “Khudozhestvennaya literature”.
Kodryanskaya, N. (1959). Aleksej Remizov. Paris.
Kozhevnikov, V.M. & Nikolev, P.A. (1987). Literary encyclopedic dictionary. –M.: “Soviet Encyclopedia”.
Lure, ya. (1966). “A.M. Remizov and the Old Russian “Stephanit and Ikhnilat” // Russian Literature, 9 (No. 4), USSR Academy of Sciences (Pushkin House), p. 176-179.
Nikolyukin A.N. (2001). Literary encyclopedia of terms and concepts. –M.: NPK "Intelvac".
Remizov, A.M. (1922). Yo. Tipetsky tale. Berlin: ed. "Russian creativity".
Remizov, A.M. (2001). Collected works in 15 volumes. T.6: Limonar. –M.: “Russian book”.
Skatov, N.N. (1998) Russian writers. XX century Biobibliographical dictionary. In 2 volumes, part 2. M-Ya, –M.: “Enlightenment”.