بررسی تطبیقی بازنمایی استعمار در رمان‌های «الصبار» و «سمفونی مردگان»

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
اویس محمدی 1
لاچن علاقی 2
1 عضو هیئت علمی دانشگاه گنبد کاووس
2 مدرس مدعو دانشگاه گنبد کاووس
چکیده


مردم خاورمیانه –از جمله مردم ایران و فلسطین- در قرن بیستم با جریان مدرنیته روبرو شدند. آنها در این تقابل، وضعیت نسبتا همسانی داشتند؛ چراکه آن­ها از یک سو، وارث سنت­هایی سخت­تنیده و کهن -چون پدرسالاری- بودند و از سویی دیگر با جریانی عصیان­گر رویارو شدند که همه چیز را در خود می­بلعید و می­برد. در عرصۀ سیاست نیز با استعمار مواجه شدند که به انحاء مختلف سعی در بهره­بری از سرزمین­شان داشت. سنت ( به شکل خاص سنتِ پدرسالاری)، مدرنیته و استعمار سه بن­مایۀ اصلی داستان­های سمفونی مردگان از عباس معروفی و الصبار از سحر خلیفه­اند. بررسی تطبیقی این دو اثر داستانی، تجربۀ تاریخی مشترک دو ملت ایران و فلسطین را در مواجهه با مدرنیته نشان می­دهد و ماهیت استعمار و نظام سلطه را عریان می­کند و از ضعف­ها و قوت­های سنت و مدرنیته پرده برمی­دارد. از این رو، در پژوهش حاضر سعی شده که نمودهای استعمار، نظام سلطه در دو رمان تحلیل شود و پیوند این دو با جوامع سنتی (خانواده، روشنفکران و بازاری­ها) تبیین گردد. نتایج پژوهش نشان­دهندۀ این است که در هر دو داستان، سنت پدرسالاری، چون عنصری همگام با استعمار و استبداد به تصویر کشیده شده است. نویسندگان دو داستان، نظام سرمایه­داری را دنبالۀ استعمار دانسته­­اند و تجربه­های همسانی را از استثمارگری­های این نظام در خاورمیانه، روایت کرده­اند. در هر دو داستان، قهرمان، جوانی شاعر است که با یاری دیگر شخصیت­ها -خاصه، زنان- در برابر استبداد و استعمار می­ایستد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

Berman, Marshal (2021), The experience of modernity, translated by Morad Farhadpoor, Tehran: Tarhe no.
Bayat, Hosein (2011), Novel writing, Stream of consciousness, Tehran: Elmi farhangi (In Persian).
Behbahani, Simin (1991), critisicm of Symphony of dead. Journal of Kelk. Pp 139-145 (In Persian).
Sartre, Jean paul (no date), What is literature? , Translated into Persain by Abolhasan Najafi and Mostafa Rahimi, Tehran: Zaman (In Persian).
Khalifa, Sahar (1999), Alsabar, Beyrout: Daraladab Alelmiya (In Arabic)
Ebadian, Mahmoud (2008), An introduction to the contemporary literature, Tehran: Morvarid (In Persian).
Fisher, Ernest and Frank, Mark (2015), What Marx says? , Translated into Persian by Firouz Javid, Tehran: Akhtaran (In Persian).
Maroufi Abas (2005), The symphony of the dead, Tehran: Ghoghnous (In Persian).
MirAbedini, Hasan (2008), one hundred years of fiction writing, Vol:3 and 4, Tehran: Chesmeh (In Persian).
Wood, Alen W (2008), Carl Marx, Translated into Persian by Shahnaz MosamaParast, Tehran: Ghoghnous (In Persian).
Barthes, Roland (2002). oeuvres complètes (1962-1968) seuil.
M.H.Abrams (1999): A Glossary of Literary Terms,Heinle Publication,7th ed.
Mohamadi, Oveis et Zeinab Sadeghi (2014). Double colonization of Palestine in Sahar Khalifeh’s Wild Thorns. International Journal of Women’s Research. Vol. 3. No.1. PP 65-76.
White, Breanne (2013). Gender and Resistance in the Israeli-Palestinian Conflict: The Woman’s Voice in the Literary Works of Sahar Khalifeh and David Grossman. Theisis Presented in Degree Master of Arts in Ohio State University.
برمن، مارشال (1400) تجربۀ مدرنیته، ترجمۀ مراد فرهادپور، تهران: طرح نو.
بهبهانی، سیمین (1370). نقد کتاب سمفونی مردگان. نشریه کلک. شماره 17. صص 139-145.
بیات، حسین (1390)، داستان نویسی، جریان سیال ذهن، تهران: علمی فرهنگی.
سارتر، ژان پل (بی‌تا). ادبیات چیست. ترجمۀ ابوالحسن نجفی و مصطفی رحیمی. تهران: نشر زمان.
خلیفه، سحر (1999). الصبّار. بیروت: منشورات دارالآداب العلمیه.
عبادیان، محمود (1387)، درآمدی بر ادبیات معاصر ایران، تهران: مروارید.
فیشر، ارنست و فرانتس مارک (1394). مارکس چه می‌گوید. ترجمۀ فیروز جاوید. تهران: اختران.
قاضی مرادی، حسن (1380). در پیرامون خودمداری ایرانیان. تهران: اختران.
قاضی مرادی، حسن (1389). استبداد در ایران. تهران: کتاب آمه.
معروفی، عباس (1384)، سمفونی مردگان، تهران: ققنوس.
میرعابدینی، حسن (1387)، صدسال داستان‌نویسی ایران، جلد 3و 4، تهران: چشمه.
وود، آلن.و (1387). کارل مارکس. ترجمۀ شهناز مسمّی‌پرست. تهران: ققنوس.