مقایسه ساختار داستانی دو منظومه خسرو و شیرین نظامی با شیرین و فرهاد میرزا شفیع پاوه‌ای

ادبیّات تطبیقی با بهره‌گیری از روش مقایسه، به مطالعه و بررسی ادبیّات زبان­های گوناگون و ارتباط پیچیدۀ آن­ها در زمان­های مختلف و در حوزه­های متنوّعی از موضوعات، مکاتب فکری، نظریه­های ادبی، انواع ادبی و غیره می­پردازد. در زبان کردی برخی داستان­های غنایی منظوم و متأثر از خسرو و شیرین نظامی وجود دارد که تاکنون در حوزۀ تطبیق آن­ها، پژوهش درخور توجهی انجام نشده است. منظومه کردی شیرین و فرهاد به روایت میرزا شفیع پاوه­ای یکی از نظیره­های است که به پیروی از خسرو و شیرین نظامی سروده شده است. این اثر به زبانی ساده و روان، روایتگر داستانی متفاوت درباره سرگذشت شیرین و فرهاد با ساختاری افسانه مانند است. در منظومه کردی جز نام شخصیّت­ها، سیر اصلی حوادث و چارچوب کلی داستان با روایت نظامی اختلاف دارد. در این پژوهش که به شیوۀ توصیفی – تحلیلی و روش کتابخانه­ای صورت گرفته، نویسنده درصدد آن است تا با تجزیه و تحلیل عناصر سازنده داستان در دو منظومه «خسرو و شیرین» نظامی و «شیرین و فرهاد» میرزا شفیع، نقاط قوّت و ضعف آن‌ها را شناسایی کرده و به شناخت بیشتری نسبت به آن­ها دست یابد. در این پژوهش وجوه تمایز این دو داستان در زمینه طرح داستان (کشمکش، گره­افکنی، گره­گشایی، حادثه)، شخصیّت­پردازی و صحنه­پردازی، مورد بررسی قرار گرفت. بررسی­های انجام شده در این زمینه نشان می­دهد که میرزا شفیع در تقلید از منظومه نظامی خوب عمل نکرده و عناصر داستان در اثر او به صورتی ضعیف نمایان شده است که این امر سبب شده طرح داستانِ میرزا شفیع سست­تر از نظامی باشد.