3
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
چکیده
جریان فمنیسم جنبشی سازمان‌یافته است که در اوایل قرن بیستم میلادی برای دفاع از حقوق زنان و حفظ موقعیت آنان دربرابر نظام مستبدانۀ مردسالاری و ازبین بردن سیطرۀ تبعیض جنسیتی بهوجود آمد. در سراسر جهان، پژوهشگران زیادی به فعالیت در این حوزه و دفاع از حقوق زن پرداختند. از میان این روشن‌فکران، نجیب محفوظ، نویسندۀ سرشناس مصری و برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات، و سیمون دوبووار، نویسندۀ مشهور فرانسوی بودند که در آثارشان از ظلم بر زنان و مظلومیت آنان دربرابر فشارهای زندگی مردسالاری سخن به‌میان آوردهاند. در این پژوهش، با روش توصیفی ـ تحلیلی و در چارچوب مکتب امریکایی ادبیات تطبیقی، جریان نقد فمنیسم در رمانهای بینالقصرین از نجیب محفوظ و زن درهم‌شکسته از سیمون دوبووار بررسی و وجوه اشتراک و افتراق این دو نویسنده درخصوص توجه به حقوق زنان بیان شده است. نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن است که هر دو نویسنده به نقد رفتارهای زنان و تن دادن به فرودستی، تسلیم آنان دربرابر نظام مردسالاری، فقر و فساد زنان و نیز تباه شدن حق و حقوقشان پرداختهاند. شخصیت زن در هر دو رمان، صرفنظر از تفاوتهای موجود در شیوه زندگیشان، ضعیف، احساساتی، شکننده، وابسته و فرمان‌بردار ترسیم شده است که به‌راحتی تسلیم نظام مردسالاری می‌شود و به فرودستی تن میدهد. نظام مردسالاری در رمان بینالقصرین با مشخصههایی نظیر رفتار خشک پدر، مخالفت با ازدواج فرزندان با همسر مورد علاقه‌شان، اجازه ندادن به همسر و دختران برای خروج از خانه و... نمود پیدا میکند. در رمان زن درهم‌شکسته هم، اختیار کردن همسر و معشوق دوم بدون اطلاع همسر اول، منع فرزندان از ازدواج، عدم حضور زیاد در خانه و کنار همسر و... از نشانههای بارز نظام مردسالاری است. هر دو نویسنده ضمن انتقاد از نظام مردسالاری، جایگاه مقدس مادر و منزلت والای زن را به مخاطب معرفی میکنند.
پژوهش های ادبیات تطبیقی