از داستان تا فیلم سینمایی انیمیشن، شیوۀ اقتباس هایائو میازاکی از ادبیات داستانی ژاپن

نوع مقاله : پژوهشی کیفی

نویسندگان
مرضیه شمس‌الهی 1
سید نجم الدین امیرشاه کرمی 2
1 دانش آموخته دانشگاه تربیت مدرس
2 عضو هیئت علمی گروه انیمیشن و سینمادانشکده هنر و معماریدانشگاه تربیت مدرس
چکیده
مقالۀ حاضر با روش توصیفی-تحلیلی برپایۀ نظریۀ جیمز دادلی اندرو چگونگی اقتباس هایائو میازاکی، از ادبیات داستانی ژاپن را در یکی از فیلم‎هایش بررسی می‌کند. میازاکی با اقتباس از افسانه‌ها و داستان‌های فولکلور ژاپن فیلم‌های سینمایی انیمیشن شاخصی را کارگردانی کرده است. به این منظور، فیلم شهر اشباح او به عنوان نمونه بررسی و نتایج تحلیل آن در قالب نکات محوری و تعیین کننده ارائه می‌شود. همچنین بیان می‌شود چگونه میازاکی از ظرفیت‌های غنی ادبیات داستانی ژاپن و رویکردهای اقتباسی در ساخت آثارش در زمینه‌های روایتی، تصویری، صوتی، و نمایشی بهره‌مند شده است. میازاکی ارکان اصلی روایت را با بهره‌مندی از ادبیات داستانی خلق و با بیان سینمایی خود همسو می‌کند. او نه تنها از متون آثار ادبی، بلکه از تصویرسازی‌های مرتبط حاصل از تخیل تصویر‌گران ژاپنی هم بهره‌مند شده است. رویکرد و راهکارهای میازاکی ظرفیت‌های بالای ادبیات داستانی را برای پردازش داستان، شخصیت‌پردازی و همچنین ایده‌پردازی برای ایجاد فیلم‌های سینمایی موفق و پرفروش انیمیشن آشکار می‌کند که می‌تواند راهنمای خلق آثار برتر ایرانی و اقتباسی باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

1. ایموتو، ای‌ایچی. (1388). آسوکا و پارس: پیشروی فرهنگ ایرانی به شرق. ترجمۀ قدرت‌الله ذاکری. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
2. بازن، آندره. (1382). سینما چیست؟. ترجمۀ محمد شهبا. چاپ دوم. تهران: هرمس.
3. پیگوت، ژولیت. (1373). اساطیر ژاپن. ترجمۀ باجلان فرخی. چاپ اول. تهران: گلشن.
4. تاواراتانی، ناهاکو. (1393). دیو از افسانه تا واقعیت. چاپ اول. تهران: بهجت.
5. جانتی، لوییس. (1369). شناخت سینما. ترجمۀ ایرج کریمی. تهران: فیلم.
6. دلدم، اسکندر. (1368). سیر و سیاحت در ژاپن. تهران: اقبال.
7. سیگر، لیندا. (1380). فیلمنامۀ اقتباسی (ت‍ب‍دی‍ل‌ داس‍ت‍ان‌ و واق‍ع‍ی‍ت‌ ب‍ه‌ ف‍ی‍ل‍م‍ن‍ام‍ه‌). ترجمۀ عباس اکبری. تهران: نقش و نگار.
8. محمدی، محمدهادی. 1378. فانتزی در ادبیات کودک. تهران: نشر روزگار.
9. لوته، یاکوب. (1386). مقدمه‌ای بر روایت در ادبیات و سینما. ترجمۀ امید نیک‌فرجام. تهران: مینوی‌خرد.
10. وآن، ژوزفین. (1976). سرزمین و مردم ژاپن. ترجمۀ محمود کیانوش. جلد1. از مجموعه ملل 4. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
11. Chatman, Seymour. (1990). Coming to Terms: The Rhetoric of Narrative in Fiction and Film. Ithaca: Cornell University Press.
12. Hastings, James. (1908). Encyclopaedia of Religion and Ethics. vol. 11, New York: Charles Scribner's Sons.
13. Kyogoku, Natsuhiko. (2006). Pictorial Book of Yokai - Supernatural Monsters - (Japanese Imported). Hiroshima: Tosho Kanko Kai.
14. Sanders, Julie. (2015). Adaptation and Appropriation (The New Critical Idiom).London: Routledge.
15. Roberts, Jeremy. (2010). Japanese Mythology A to Z, Second Edition. New York: Chelsea House An imprint of Infobase Publishing.
16. Scaramuzzino, James. (2016). Joe Hisaishi's Musical Contributions to Hayao Miyazaki's Animated Worlds. Sheffield: Hampshire College.
17. Timmerman, J. (1990). Other Worlds: The Fantasy Genre. Ohio: Bowling Green University.
18. Suzuki, Hikaru. (2002). The Price of Death The Funeral Industry in Contemporary Japan. California: Stanford University Press.
مقالات
1. اندرو جیمز، دادلی. (1382). «بنیان اقتباس». فارابی، شمارۀ 48، بهار و تابستان 1382: 119-128.
2. ابراهیمیان، فرشید. (1379). «تئاتر و ماوراء». فصلنامۀ هنر، شمارۀ 46، زمستان 1379: 77-88.
3. انوشیروانی، علی‌رضا. (1392). «مطالعات بینارشته‌ای ادبیات تطبیقی». ادبیات تطبیقی (فرهنگستان زبان و ادب فارسی). 1392: 9-3.
4. آقاحسینی، حسین.، هاشمی، سید مرتضی.، و پرتوی‌راد، طیبه. (1394). «بررسی ظرفیت‌های نمایشی حکایت «زن پارسا»ی الهی‌نامه عطار برای اقتباس نمایشنامه». ادب فارسی. شمارۀ 15. بهار و تابستان، 1394: 41-60.
5. پورشبانان، علی‎رضا.، بزرگ بیگدلی، سعید.، و غلامحسین زاده، غلامحسین. (1394). «درآمدی بر تعامل میان ادبیات کلاسیک عرفانی با سینمای معناگرا». کهن‌نامه ادب پارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. شمارۀ 4، زمستان 1394: 21-40.
6. حمیدی فعال، پیمان. (1388). «از ادبیات تا سینما؛ از رمان تا فیلم». کتاب ماه ادبیات، شمارۀ 30. مهر 1388: 18-3.
7. حیاتی، زهرا.، قندی، ریحانه.، و آل سید، مونا. (1394). «نقش رسانه در تولید معنا؛ تحلیل تطبیقی داستان و فیلم داش آکل». ادبیات تطبیقی (فرهنگستان زبان و ادب فارسی). پیاپی 12. پاییز و زمستان 1394: 11-45.
8. گلشیری، سیاوش.، و مرادی، نفیسه. (1395). «تحلیل تطبیقی پنج فیلم سینمایی اقتباسی در سینمای ایران با متن داستان‌های مربوط به آنها». پژوهش زبان و ادبیات فارسی. شمارۀ 4. زمستان 1395: 27-51.
9. Boyd, James W., & Nishimura, Tetsuya. (2004). "Shinto Perspectives in Miyazaki's Anime Film "Spirited Away". Journal of Religion & Film.Vol 8. No3: 1-14.
10. Foster, M. D. (1998). "The Metamorphosis of the Kappa: Transformation of Folklore to Folklorism in Japan". Asian Folklore Studies. Vol. 57. No. 1: 1-24.
11. Pang, C. (2013). "Uncovering "Shikigami": The Search for the Spirit Servant of Onmyōdō". Japanese Journal of Religious Studies. Vol. 40. No. 1: 99-129.
12. Reider, N. T. (2005). "Spirited Away: Film of thefantastic and evolving Japanese folk symbols". Film Criticism. Vol. 29. No. 3: 4-27.
13. Staemmler, B. (2005). "Virtual Kamikakushi: An Element of Folk Belief in Changing Times and Media". Japanese Journal of Religious Studies. Vol. 32. No. 2: 341-352.
سایت‌ها
1. Aliexpress.com [Online]: www.aliexpress.com/store/product/Anime-Inuyasha-Cosplay-Clothing-Kikyo-Yukata-Kimono-Dress-Japanese-Traditional-Clothing-Inuyasha-Girl-Women-Cosplay-Miko/1158683_32585033530. [Accessed on 22 Jun 2016].
2. Ebert, R. (1999, October 24). Director Miyazaki draws American attention | Interviews. Retrieved from: www.rogerebert.com/interviews/director-miyazaki-draws-american-attention. [Accessed on 22 Jun 2016].
3. Mary and Jackson Burke Foundation. (2005). Burke Collection | Night Parade of One Hundred Demons (百鬼夜行). [Online]: www.burkecollection.org/catalogue/284-night-parade-of-one-hundred-demons [Accessed on 12 Jan 2015].
4. Meyer, M. (2013). [Online]: www.yokai.com/hyakkiyagyou [Accessed on 09 Jun 2015].