مقایسه تطبیقی حماسه های آفریقای غربی و ایرانی (با تاکید بر حماسه رستم و اسفندیار و حماسه ماندینگ)

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 دانشگاه تربیت مدرس
2 بورس وزارت علوم دانشگاه تربیت مدرس
3 دانشگاه شهید بهشتی
چکیده
در این مقاله به معرفی حماسۀ «سونجاتا یا حماسه ماندینگ» و مقایسه جنبه‌های حماسی آن با نبرد رستم و اسفندیار در کتاب شاهنامه فردوسی پرداخته‌شده است. این دو داستان تفاوت و تشابهاتی باهم دارند که در حوزه مشترکات می‌توان به ناتوانی از شکست رقیب در نبرد آغازین و پی بردن به راز رویین‌تنی، خیانت عامل مشترک مرگ دو پهلوان، دل‌بستگی به قدرت و تخت و تاج ضدقهرمانان، رویین‌تن بودن آن‌ها، پیش‌بینی مرگ پهلوان رویین‌تن، انتخاب فرزندان برای ملاقات با رقیب و کشته شدن به‌وسیله تیری از جنس چوب، اشاره کرد. قوم ایرانی و آفریقای غربی، تفاوت فرهنگی و فاصلۀ جغرافیایی با هم دارند. مقایسه داستان رزمی رستم و اسفندیار با سونجاتا و سوماورو، ازلحاظ جنبه حماسی چه شباهت و تفاوت باهم دارند؟ روش تحقیق در این مقاله اسنادی و از نوع توصیفی-تحلیل محتواست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


- ابو المعالی الحسینی، نسرین؛ «شکل شناسی ازدواج در شاهنامه فردوسی»، مجله فرهنگ مردم ایران، ش 13، تابستان 1387، 59-86.
- اسلامی ندوشن، محمدعلی (1348) زندگی و مرگ پهلوانان، تهران: انتشارات یزدان.
-... (1390) داستان داستان‌ها، رستم و اسفندیار در شاهنامه، چاپ سوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- انوری، حسن (1382) فرهنگ سخن، تهران: انتشارات سخن.
- پین مایکل، (1389) فرهنگ اندیشه انتقادی، ترجمه پیام یزدانجو، تهران: نشر مرکز
- خالقی مطلق، جلال، (۱۳۹۱)، «یادداشت‌های شاهنامه»، ج ۲، بخش دوم، نشر دایره المعارف بزرگ اسلامی.
- دانش‌پژوه، منوچهر (1390) داستان‌های شاهنامه، چاپ دوم، تهران: نشر هیرمند.
- ریاضی، حشمت‌الله (1386) برگردان روایت گونه داستان‌ها و پیام‌های شاهنامه فردوسی به نثر، چاپ دوم، تهران: نشر اوحدی.
- زرتشت بهرام پژدو (1338). زرتشت نامه، به کوشش دبیر سیاقی محمد، تهران: کتابخانه طهوری.
- سرامی، قدمعلی (1388) از رنگ گل تا رنج خار، شکل شناسی داستان‌های شاهنامه، چاپ نخست، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- شریفی، محمد محمد‌رضا جعفری (۱۳۸۷)؛ فرهنگ ادبیات فارسی‌، تهران: فرهنگ نشر نو و انتشارات معین.
- سیدی، سید حسین (1390). «چیستی ادبیات تطبیقی». نقد و ادبیات تطبیقی: پاییز 1390 ، دوره 1 شماره 3، از صفحه 1 تا صفحه 21.
- شعار، جعفر و حسن انوری (1386) رزم‌نامه رستم و اسفندیار، از شاهنامه فردوسی، چاپ 31، تهران: نشر قطره.
- شوقی، عباس (1350) فردوسی پاکزاد، بی‌جا: موسسه‌ی مطبوعاتی عطایی
- صفا، ذبیح‌الله (1386-1389) تاریخ ادبیات ایران، جلد اول و دوم تاریخ ادبیات در ایران، چاپ 26، تهران: انتشارات ققنوس.
- فردوسی، ابوالقاسم (1378) شاهنامه، چاپ مسکو، متن کامل شاهنامه بر اساس نسخه مسکو، تهران: انتشارات پیمان.
- ...، (1380)، شاهنامه، بر اساس نسخه نه‌جلدی، چاپ مسکو، زیر نظر ی.ا. برتلس، تهران: ققنوس.
- ...، (1375)، شاهنامه، متن کامل شاهنامه بر اساس نسخه ژول مول، به کوشش فرامرز ندایی، تهران: انتشارات سما.
- ...، (۱۳۸۶)، «شاهنامه» به تصحیح جلال خالقی مطلق، چاپ 1، جلد 1 و 5، تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.
- ...، (1374)، شاهنامه، چاپ اول، تهران: نشر قطره.
- کفافی، محمّد عبدالاسلام (1389)، ادبیات تطبیقی، ترجمه سید حسین سیدی، مشهد، چاپ دوم، به نشر.
- مازندرانی، حسین شهیدی، (١٣٧٧) فرهنگ شاهنامه، تهران: بیژن.
- ولک، رنه و وارن، آستین، (1373) نظریه ادبیات، ترجمه ضیاء موحّد و پرویز مهاجر، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
.
- GBAGBO Laurent (1979), Soundjata: Lion du Manding, Editions CEDA, Abidjan.
- KOUROUMA Samaké Youssouf (2004), Le Mandé de nos ancêtres: Selon le Gbélin ou tradition orale, Editions L'Harmattan.
- NIANE Djibril Tamsir (1960), Soundjata ou l'épopée mandingue, Présence africaine, Paris.
- SIDIBE Mamby (1959), Soundiata Kéita, héros historique légendaire, Empereur du Manding, édition IFAN, Bulletin d'information et de correspondance, No 82, publication trimestrielle.
- universalis.fr/encyclopedie/djibril-tamsir-niane