1- استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان ، N.Fallah@mail.uk.ac.ir
2- استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه شهید باهنر کرمان
چکیده: (2693 مشاهده)
کارل ریموند پوپر(1902- 1994)، فیلسوف اتریشی، دیدگاه خود را با عنوان عقلانیت انتقادی مطرحکرد و به سرعت این نظریه در ابعاد متفاوت زندگی بشر سایهافکند. این دیدگاه با منسوخساختن دیدگاههای فلسفه سنتی یا عقلانیت فراگیر، تحوّلی مهم در زمینه معرفتشناسی بود. عقلانیت انتقادی، با نفی انحصار حقیقت به فرد یا گروه خاصّی، دستیابی به حقیقت مطلق را ردمیکند. لزوم تعقّل درباره مسائل مختلف و تلاش برای بهبود خطای خود در پرتو توجّه به استدلال انتقادی دیگران، نزدیکی به حقیقت را امکانپذیرمیسازد. این پژوهش به شیوهای تحلیلی- توصیفی با مطالعه همه جنبههای نظریه وی، آن را در پنج محور عمده طبقهبندیکردهاست. پس از آن با مطالعه دیوان غزلیات حافظ، شاعر نامدار ایران در قرن هشتم ه.ش. و تأکید بر ماهیت انتقادی آن، شباهتهای اساسی این دو متفکّر منتقد شرح و طبقهبندیشدهاست. شباهتهای ساختاری اندیشه حافظ، با تأکید بر ماهیت شهودی معرفت وی و عینیگرایی و جامعهمحوری همزمان آن، در پنج مقوله ویژگی معرفت و صاحبان آن، منابع معرفت و شیوههای کسب آن و نمودهای اخلاقی و مذهبی معرفت ارائهشدهاست. شباهتهای اساسی این مقایسه، دیدگاه فرازمانی حافظ و اندیشه انتقادی جامع وی را در برخود با ناملایمات روزگارش اثباتنمودهاست.
موضوع مقاله:
آسیب شناسی مکاتب و رویکردهای ادبیات تطبیقی دریافت: 1400/3/3 | پذیرش: 1400/3/3 | انتشار: 1400/3/3