1
استادیار زبان و ادبیات عربی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بیرجند
2
دانـش آموختــه کارشناســی ارشـد، گـروه زبـان و ادبیــات فارسـی، دانشـکده ادبیـات و علـوم انســانی، دانشـگاه ولـی عصر رفسنجان
چکیده
مطالعه رابطه متقابل ادبیات و سینما و ظهور ویژگیهای هریک ازاین دو هنر در دیگری مورد توجه بسیاری از پژوهشگران این دو مقوله بوده است. بررسی ظرفیتهای سینمایی آثار ادبی، قریب به یک دهه است که بهطور جد مورد توجه پژوهشگران واقع شده است. نویسندگان آثار ادبی با شناخت عناصر سینمایی و استفاده از آنها در آثار خود، باعث پویندگی در آثارشان میشوند و فیلمسازان با اقتباس از این آثار ادبی موفق، سوژههای ماندگاری پیدا میکنند و به مخاطب خود ارائه میدهند. رمان، شباهت چشمگیری به فیلمنامه دارد و اکثر اقتباسهای سینمایی بر مبنای رمانها انجام میشود. یوسف زیدان از جمله نویسندگانی است که قابلیتهای تصویری بسیاری در رمانهای وی برای اقتباس در سینما به چشم میخورد. در پژوهش حاضر، سعی شده است با روش توصیفی تحلیلی و رویکرد میانرشتهای متن داستان شیخ در محبس، از نظر الگوی سه پرده سید فیلد و فرم سینمایی مورد بررسی و کنکاش واقع شود. هدف ما در این پژوهش واکاویساختار و محتوای رمان مذکور و نشان دادن وجوه اقتباسی آن از زوایای گوناگون است. نتایج پژوهش مذکور حاکی از آن است که این رمان به دلیل دارا بودن ساختار سینمایی، دقت در توصیف جزئیات، صحنهپردازی و گفتگوهای نمایشی و قابلیت سکانسبندی ظرفیتهای وافری جهت اخذ و اقتباس سینمایی و نگارش فیلمنامه داراست.
أبوعلی، رجاء؛ ظهری عرب، مائده. ربیع و صیف(2022م). «دراسه ملامح المیتاسرد فی روایه عزازیل لیوسف زیدان»، (3) 6، 214-243.
استم، رابرت و الساندرا رائنگو (1391). راهنمایی برای ادبیات و فیلم. مترجم داوود طبایی عقدایی. تهران: "متن" فرهنگستان هنر
بُردول، دیوید. ( 1385). روایت در فیلم داستانی. ترجمه: علاءالدین طباطبائی. تهران: نشر بنیاد سینمایی
بلاوی، رسول؛ دریانورد، زینب( 1389). «تقنیّه السیناریو السینمائی فی قصیده «شِعابٌ جَبَلِیّهٌ» للشاعر سعدی یوسف». دراسات فی اللغه العربیه و آدابها، سنه 10، العدد29، صص 45-66.
بلکر، آروین ار. .(1392).عناصر فیلمنامهنویسی. محمد گذر آبادی. تهران: نشر هرمس
پورنامداریان، تقی و حیاتی، زهرا(1388). «نسبت بیان سینمایی با تمثیلهای ادبی در اشعار مولانا»، فصلنامۀ پژوهشهای ادبی. دوره.7 شماره 26
جانتی، لوییس. (1381). شناخت سینما. ترجمه ایرج کرمی. تهران: نشر روزگار
جهانگیریان، عباس.(1387).«اقتباس؛ راه طی شده، مسیر پیش رو»، در مجموعه مقالات اولین هماندیشی سینما و ادبیات، گردآوری علی اربابی، تهران: فرهنگستان هنر،صص114-103
حمیدی فعال، پیمان. (1388). «از ادبیات تا سینما، از رمان تا فیلم»، کتاب ماه ادبیات. شماره.31 مهر1388
حیاتی، زهرا(1394). «مطالعه تطبیقی رویدادهای داستان در روایت ادبی و داستانی، مقایسه فیلم آشغالدونی و دایره مینا»، مجلۀ مطالعات میان رشتههای در علوم انسانی». شماره زمستان:. 1394 صص، 98-71
خیری، محمد. (1386). اقتباس برای فیلمنامه. تهران: نشر صداوسیما
اندرو، دادلی(1400). کتاب تئوری های اساسی فیلم، ترجمه مسعود مدنی. تهران: تابان خرد.
دوائی، پرویز.(1369). فرهنگ اصطلاحات سینمایی. چاپ سوم. تهران: نشر سازمان چاپ وانتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
زیدان، یوسف.(1399). شیخ در محبس، ترجمه: علیرضا باقر، چاپ اول، تهران: نشر شایا
سلیمی کوچی،ابراهیم وسکوت جهرمی،فاطمه.( 1392)«بینامتنی درمهمان مامان»، فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی. شماره7، بهار و تابستان 1392، صص 171-151
سینگر، لیندا. (1383). بازنویسی فیلمنامه. ترجمه عباس اکبری. تهران: نشر سوره مهر
سینگر، لیندا. (1388). نگارش فیلمنامه اقتباسی. ترجمه عباس اکبری. تهران: نشر نیلوفر
شهبازی، شاپور. (1393).تئوریهای فیلمنامه درسینمای داستانی. تهران: نشر چشمه
فیلد، سید. (1395). چگونه فیلمنامه بنویسیم. ترجمۀ: عباس اکبری. تهران: نشر نیلوفر
فیلیپس،ویلیام. (1395). .مبانی سینما. ترجمۀ رحیم قاسمیان.تهران: نشر ساقی قادری،
قندهاریون، عذرا و علیرضا انوشیروانی (1389)، «ادبیات تطبیقی نو و اقتباس ادبی: نمایشنامه باغ وحش شیشهای ویلیامز و فیلم اینجا بدون من توکلی، ویژهنامه فرهنگستان. شماره1(پیاپی7). صص43-10
قهرمانی، محمد باقر و ثمینی نغمه (1384)، «سینمای اقتباسی.» مجله هنرهای زیبا. شماره7 صص 119-115
کمالی، آمنه فروزان، بلاوی، رسول (1398).« کارکرد تکنیکهای نورپردازی سینمایی در آیات قرآن کریم با تمرکز بر صحنههای پس از مرگ»، پژوهشهای علم و دین، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شماره دوم، زمستان 1398 صص180-158
مرادی، شهناز. (1368). اقتباس ادبی در سینمای ایران. تهران: نشر آگاه
مک کی، رابرت. (1396). داستان، ساختار، سبک و اصول فیلمنامهنویسی. ترجمه محمد گذر آبادی. تهران:هرمس
مهرجویی، داریوش. (1386).«چرا همسایهها ساخته نشد» روزنامه شرق. 19 خرداد .1386 صص 15 -16
الندوی، عبد الهادی الأعظمی (2017). «یوسف زیدان: دراسه فی حیاته وروایاته». مجله الکترونیه أقلام الهند، السنه الثانیه، العدد الثانی، أبریل-یونیو. https://www.aqlamalhind.com/?p=670
ویل ، یوجین. (1365). فن سناریونویسی. ترجمه : پرویز دوائی. چاپ دوم. تهران: نشر نقشجهان
محمدی,علی اکبر و استواری,سمیرا . (1403). واکاوی ظرفیت های اقتباس سینمایی در رمان فردقان{شیخ در محبس} اثر یوسف زیدان بر اساس الگوی سه پرده سید فیلد و فرم سینمایی. پژوهش های ادبیات تطبیقی, 12(3), 95-126.
MLA
محمدی,علی اکبر , و استواری,سمیرا . "واکاوی ظرفیت های اقتباس سینمایی در رمان فردقان{شیخ در محبس} اثر یوسف زیدان بر اساس الگوی سه پرده سید فیلد و فرم سینمایی", پژوهش های ادبیات تطبیقی, 12, 3, 1403, 95-126.
HARVARD
محمدی,علی اکبر,استواری,سمیرا. (1403). 'واکاوی ظرفیت های اقتباس سینمایی در رمان فردقان{شیخ در محبس} اثر یوسف زیدان بر اساس الگوی سه پرده سید فیلد و فرم سینمایی', پژوهش های ادبیات تطبیقی, 12(3), pp. 95-126.
CHICAGO
علی اکبر محمدی و سمیرا استواری, "واکاوی ظرفیت های اقتباس سینمایی در رمان فردقان{شیخ در محبس} اثر یوسف زیدان بر اساس الگوی سه پرده سید فیلد و فرم سینمایی," پژوهش های ادبیات تطبیقی, 12 3 (1403): 95-126,
VANCOUVER
محمدی,علی اکبر,استواری,سمیرا. واکاوی ظرفیت های اقتباس سینمایی در رمان فردقان{شیخ در محبس} اثر یوسف زیدان بر اساس الگوی سه پرده سید فیلد و فرم سینمایی. پژوهش های ادبیات تطبیقی, 1403; 12(3): 95-126.