واکاوی ظرفیت های اقتباس سینمایی در رمان فردقان{شیخ در محبس} اثر یوسف زیدان بر اساس الگوی سه پرده سید فیلد و فرم سینمایی

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 استادیار زبان و ادبیات عربی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بیرجند
2 دانـش آموختــه کارشناســی ارشـد، گـروه زبـان و ادبیــات فارسـی، دانشـکده ادبیـات و علـوم انســانی، دانشـگاه ولـی عصر رفسنجان
چکیده


مطالعه رابطه متقابل ادبیات و سینما و ظهور ویژگی­های هریک از این دو هنر در دیگری مورد توجه بسیاری از پژوهشگران این دو مقوله بوده است. بررسی ظرفیت­های سینمایی آثار ادبی، قریب به یک دهه است که به­طور جد مورد توجه پژوهشگران واقع شده است. نویسندگان آثار ادبی با شناخت عناصر سینمایی و استفاده از آن­ها در آثار خود، باعث پویندگی در آثارشان می­شوند و فیلمسازان با اقتباس از این آثار ادبی موفق، سوژه­های ماندگاری پیدا می­کنند و به مخاطب خود ارائه می­دهند. رمان، شباهت چشمگیری به فیلمنامه دارد و اکثر اقتباس­های سینمایی بر مبنای رمان­ها انجام می­شود. یوسف زیدان از جمله نویسندگانی است که قابلیت­های تصویری بسیاری در رمان­های وی برای اقتباس در سینما به چشم می­خورد. در پژوهش حاضر، سعی شده است با روش توصیفی تحلیلی و رویکرد میان­رشته­ای متن داستان شیخ در محبس، از نظر الگوی سه پرده سید فیلد و فرم سینمایی مورد بررسی و کنکاش واقع شود. هدف ما در این پژوهش واکاوی ساختار و محتوای رمان مذکور و نشان دادن وجوه اقتباسی آن از زوایای گوناگون است. نتایج پژوهش مذکور حاکی از آن است که این رمان به دلیل دارا بودن ساختار سینمایی، دقت در توصیف جزئیات، صحنه‌پردازی و گفتگوهای نمایشی و قابلیت سکانس­بندی ظرفیت­های وافری جهت اخذ و اقتباس سینمایی و نگارش فیلمنامه داراست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


أبوعلی، رجاء؛ ظهری عرب، مائده. ربیع و صیف(2022م). «دراسه ملامح المیتاسرد فی روایه عزازیل لیوسف زیدان»، (3) 6، 214-243.
استم، رابرت و الساندرا رائنگو (1391). راهنمایی برای ادبیات و فیلم. مترجم داوود طبایی عقدایی. تهران: "متن" فرهنگستان هنر
بُردول، دیوید. ( 1385). روایت در فیلم داستانی. ترجمه: علاءالدین طباطبائی. تهران: نشر بنیاد سینمایی
بلاوی، رسول؛ دریانورد، زینب( 1389). «تقنیّه السیناریو السینمائی فی قصیده «شِعابٌ جَبَلِیّهٌ» للشاعر سعدی یوسف». دراسات فی اللغه العربیه و آدابها، سنه 10، العدد29، صص 45-66.
بلکر، آروین ار. .(1392).عناصر فیلم‌نامه‌نویسی. محمد گذر آبادی. تهران: نشر هرمس
پورنامداریان، تقی و حیاتی، زهرا(1388). «نسبت بیان سینمایی با تمثیل‌های ادبی در اشعار مولانا»، فصلنامۀ پژوهشهای ادبی. دوره.7 شماره 26
جانتی، لوییس. (1381). شناخت سینما. ترجمه ایرج کرمی. تهران: نشر روزگار
جهانگیریان، عباس.(1387).«اقتباس؛ راه طی شده، مسیر پیش رو»، در مجموعه مقالات اولین هم‌اندیشی سینما و ادبیات، گردآوری علی اربابی، تهران: فرهنگستان هنر،صص114-103
حمیدی فعال، پیمان. (1388). «از ادبیات تا سینما، از رمان تا فیلم»، کتاب ماه ادبیات. شماره.31 مهر1388
حیاتی، زهرا(1394). «مطالعه تطبیقی رویدادهای داستان در روایت ادبی و داستانی، مقایسه فیلم آشغالدونی و دایره مینا»، مجلۀ مطالعات میان رشته‌های در علوم انسانی». شماره زمستان:. 1394 صص، 98-71
خیری، محمد. (1386). اقتباس برای فیلم‌نامه. تهران: نشر صداوسیما
اندرو، دادلی(1400). کتاب تئوری های اساسی فیلم، ترجمه مسعود مدنی. تهران: تابان خرد.
دوائی، پرویز.(1369). فرهنگ اصطلاحات سینمایی. چاپ سوم. تهران: نشر سازمان چاپ وانتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
زیدان، یوسف.(1399). شیخ در محبس، ترجمه: علیرضا باقر، چاپ اول، تهران: نشر شایا
سلیمی کوچی،ابراهیم وسکوت جهرمی،فاطمه.( 1392)«بینامتنی درمهمان مامان»، فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی. شماره7، بهار و تابستان 1392، صص 171-151
سینگر، لیندا. (1383). بازنویسی فیلم‌نامه. ترجمه عباس اکبری. تهران: نشر سوره مهر
سینگر، لیندا. (1388). نگارش فیلم‌نامه اقتباسی. ترجمه عباس اکبری. تهران: نشر نیلوفر
شهبازی، شاپور. (1393).تئوری‌های فیلم‌نامه درسینمای داستانی. تهران: نشر چشمه
فیلد، سید. (1395). چگونه فیلم‌نامه بنویسیم. ترجمۀ: عباس اکبری. تهران: نشر نیلوفر
فیلیپس،ویلیام. (1395). .مبانی سینما. ترجمۀ رحیم قاسمیان.تهران: نشر ساقی قادری،
قندهاریون، عذرا و علیرضا انوشیروانی (1389)، «ادبیات تطبیقی نو و اقتباس ادبی: نمایشنامه باغ وحش شیشه‌ای ویلیامز و فیلم اینجا بدون من توکلی، ویژه‌نامه فرهنگستان. شماره1(پیاپی7). صص43-10
قهرمانی، محمد باقر و ثمینی نغمه (1384)، «سینمای اقتباسی.» مجله هنرهای زیبا. شماره7 صص 119-115
کمالی، آمنه فروزان، بلاوی، رسول (1398).« کارکرد تکنیک‌های نورپردازی سینمایی در آیات قرآن کریم با تمرکز بر صحنه‌های پس از مرگ»، پژوهش‌های علم و دین، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شماره دوم، زمستان 1398 صص180-158
مرادی، شهناز. (1368). اقتباس ادبی در سینمای ایران. تهران: نشر آگاه
مک کی، رابرت. (1396). داستان، ساختار، سبک و اصول فیلم‌نامه‌نویسی. ترجمه محمد گذر آبادی. تهران:هرمس
مهرجویی، داریوش. (1386).«چرا همسایه‌ها ساخته نشد» روزنامه شرق. 19 خرداد .1386 صص 15 -16
الندوی، عبد الهادی الأعظمی (2017). «یوسف زیدان: دراسه فی حیاته وروایاته». مجله الکترونیه أقلام الهند، السنه الثانیه، العدد الثانی، أبریل-یونیو. https://www.aqlamalhind.com/?p=670
ویل ، یوجین. (1365). فن سناریونویسی. ترجمه : پرویز دوائی. چاپ دوم. تهران: نشر نقش‌جهان