ترجمه‌ عناصر فرهنگی در زیرنویس عربی فیلم «کتاب قانون» بر پایه الگوی وژتاسیه ویچ

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مترجمی زبان عربی دانشگاه دامغان.
2 استادیار گروه مترجمی زبان عربی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه ملی دامغان، ایران.
چکیده
تفاوت‌های فرهنگی و زبانی در متون دیداری -شنیداری، همواره دشواری‌های بسیاری را در امر واژه‌گزینی و انتقال عناصر فرهنگی پیش روی مترجمان قرار می‌دهد و مسأله ترجمه‌پذیری یا ترجمه­ناپذیری این عناصر، آنان را به چالش می‌کشد. هدف از این پژوهش، کندوکاو در زمینه چگونگی انتقال عناصر فرهنگی در قالب زیرنویس با تکیه بر روش توصیفی -تحلیلی است. به این سبب با گذر از امکان‌پذیری یا امکان‌ناپذیری انتقال مؤلفه‌های فرهنگی به مخاطبان غیربومی به تحلیل فیلم «کتاب قانون» بر پایه ریخت‌شناسی فرهنگی وُژتاسیه ویچ پرداخته، آنگاه با تکیه بر تکنیک‌های هفت‌گانه وینه و داربلنه به بررسی و تحلیل زیرنویس عربی مجموعه‌ی گزاره‌های شفاهی این فیلم می‌پردازیم و در پی آن هستیم که نشان دهیم کدام دسته از عناصر فرهنگی ویچ نمود بیشتری دارد و مترجم در گزینش واژگان و چینش ساختاری عبارت‌ها بیشتر از کدام یک از ترفندهای این دو نظریه‌پرداز بهره برده است. نتایج نشان از آن دارد که اصطلاحات زبانی و اشارات کاملاً فرهنگی به ادبیات، سپس اسامی و اصطلاحات ناظر بر سبک زندگی، بیشترین بسامد را به خود اختصاص داده‌اند. تحلیل‌های توصیفی و زبان‌شناختی حاصل از ترجمه گزاره‌های شفاهی فرهنگی در این پیکره نیز نشان از آن دارد که مترجم، بیشتر از ترجمه غیرمستقیم و راهکار تعادل (معادل‌یابی) با بسامد 14 و 40% و سپس راهکار همانندسازی (اقتباس) با بسامد 12 و 35% بهره برده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


أبی راشد، م. (1991). معجم الأمثال. بیروت: مطبعة النسر.
الأحدب الطرابلسی الحنفی، ا. (بی تا). فرائد اللآل. تهران: کتاب خانة اسلامی.
احمدی، م. (1395ش). نقد ترجمه ادبی نظریه‌ها و کاربست‌ها. تهران: رهنما.
آذرتاش، آ. (1397ش). فرهنگ معاصر عربی- فارسی. چاپ نوزدهم، تهران: نشر نی.
اقبالی، ع. (1389ش). فرهنگ تطبیقی کنایات عربی- فارسی. ج 1 ، قلم نشر جمال.
انوری، ح. (1383ش). فرهنگ کنایات سخن. تهران: سخن.
پالامبو، گ. (1391ش). اصطلاحات کلیدی در مطالعات ترجمه. چاپ دوم، تهران: قطره.
الحداد، س. (2006م). لماذا یعرف المترجمون عن ترجمه الشعر. ط3، دمشق: مجله جامعه.
حسینی معصوم، م. (۱۳۸۷ش). روش‌های ترجمه. ج ۳، یلدا قلم .
دهخدا، ع. (1361- 1377). لغت نامه دهخدا. زیر نظر محمد معین و سید جعفر شهیدی. دانشگاه تهران: مؤسسة لغت نامه دهخدا. ج15 -1.
سبزیانپور، و. (1383). فرهنگ لغات متضاد و مترادف: فارسی- عربی، عربی- فارسی وحید. چاپ اول. خورشید باران.
علوب، ع. (1996ش). واعد للألفاظ و التغیرات التراکیب الفارسیه المعاصره (غصتی و عامیه)، ط 1. القاهره: العالمیه للنشر – لونجمان.
غفرانی، م.، و شیرازی، م. (1374). فرهنگ اصطلاحات روز فارسی- عربی. بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
کمالی، م. (1392ش). اصول فن ترجمه: فرانسه به فارسی. ج2، تهران: سمت.
ماندی، ج. (1394). معرفی مطالعات ترجمه: نظریه ها و کاربردها، ترجمة علی بهرامی و زینب تاجیک، چاپ دوم. تهران: رهنما.
مصطفی، ا.، و الآخرون. (1441 ه.ق). معجم الوسیط. الجزء الأول. الطبعة الأولی. مؤسسة الصادق للطباعة و النشر.
معین، م. (1381ش). فرهنگ فارسی. چاپ چهارم، ج 1، ص 1313. امیرکبیر.
نجفی، ا. (1365ش). فرهنگ فارسی عامیانه. ج 1، تهران: نیلوفر.
نعوم حجار، ج. (2004). المنجد فی الأمثال. طبعة ثانیة. بیروت: دارالمشرق.
نیازی، ش،. و قاسمی‌اصل، ز. (۱۳۹۷ش). الگوهای ارزیابی ترجمه (با تکیه بر زبان عربی).چ 2، مؤسسه انتشارات.
معجم المعانی، (2010). باب الزاء. فی الموقع: almaany.com (العربیَّة)
Aury,D. (1963) preface de mounin , G., les problemes theoriques de la duction .paris
Vinay , j.-p. and Darbelnet ,J.(1955) stylistigue compare du from cais et l’anglais . Paris , France:Dider .
Xioayi ,Y.(1999) Debat du siècle : Fidelite ou re creation .meta, 44(1), 61-77.