تصویر و تحول: نخستین نوگرایان ایرانی در برابر اندیشه و ادبیات اروپا

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسنده
گروه زبان فرانسه، دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی دانشگاه علامه طباطبایی
چکیده
هدف این نوشتار تحلیل برخی از آثار نویسندگان نوگرا از جمله آخوندزاده بر اساس یک رویکرد تصویرشناختی است. پرسش اینجاست که چگونه و با چه سبک نوشتاری، نوگرایان ایرانی تمایز فرهنگی، اجتماعی و تاریخی ایران و غرب را به تصویر کشیده‌اند و موجب سوق دادن خواننده ایرانی به پذیرش غیریت و دگرگشتگی فرهنگی شده اند. به نظر می‌رسد که آخوندزاده و برخی از پیروان سبک نوشتاری او، شیفتگی خود به فرهنگ غرب را با درهم‌آمیختن ادبیات و نقد اجتماعی به خواننده منتقل کرده‌اند و در این راستا ‌گونه‌های جدید ادبی را بکار گرفتهاند که به خوبی با اهداف اجتماعی‌شان سازگار افتاده، به گونه‌ای که جامعه نقد بیشتر از آنکه جذب نوآوری‌ها و جنبه‌های ادبی آثار آنان شود، به محتوی و گفتمان آنان پرداخته‌ است. در این مقاله، تلاش داریم تا با تکیه بر نظریات صاحب‌نظران در حوزه ادبیات تطبیقی و با الهام گرفتن از دیدگاههای متخصصین تصویرشناسی، سبک و ساختار موجود در کتاب مکتوبات آخوندزاده، و کتابچه سیاحی گوید، را مورد مطالعه و تحلیل قرار ‌دهیم. بر این باوریم که تبیین کارکرد نقد و تصویر در آثار نخستین روشنفکران ایرانی پایان قرن نوزدهم میلادی و توضیح دلایل موفقیت آنها در انتقال تاثیرگذار پیام خود، علیرغم ضعف آَشکار گفتمان انتقادی و ایدولوژیک‌شان، می‌تواند نتیجه مطلوب این پژوهش باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Brunel Pierre, Pichois Claude, Rousseaux André-Michel (1996), Qu’est-ce que la littérature comparée ?, Paris, Armand Colin, 2e édition.
Durand Gilbert, (1992), Les Structures anthropologiques de l’imaginaire. Introduction à l’archétypologie générale, Paris, Dunod, 11e édition.
Kerautret Michel, (2002), La littérature française du XVIIIe siècle, Paris, Puf, 5e éd.
Launay Michel, Mailhos Georges, (1968), Introduction à la vie littéraire du XVIIIe siècle, Paris, Bordas-Mouton.
Moura Jean-Marc, Ballestra-Puech Sylvie, (1999), Le Comparatisme aujourd’hui, Lille, Édition du Conseil scientifique de l’Université Charles-de-Gaulle-Lille 3.
Pageaux Daniel-Henri (1994), La littérature générale et comparée, Paris, Arman Colin, coll. « Cursus ».
_________________ (1989), « De l’imagerie cultuelle à l’imaginaire » in : Pierre Brunel, Yves Chevrel (dir.), Précis de Littérature comparée, Paris, PUF, p. 133-141.
__________________(1988) « Image/imaginaire », in : Hugo Dyserinck, Karl Ulrich Syndram, L’Europe et la Conscience de la Nationalité, Bonn, Bouvier, p. 367-379.
Poulet Georges, (1986), La Conscience critique, Paris, Corti, 3e éd.
Rousset Jean, (2006), Forme et Signification, essai sur les structures littéraires de Corneille à Claudel, Paris, José Corti. p. 65-103
Stalloni Yves, (2015), Écoles et Courants littéraires, Paris, Armand Colin, 3e éd.