فراملیتّی جنسیت مرد و زن (بررسی تطبیقی در اشعار نازک الملائکه وعبدالوهاب البیاتی)

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران
2 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران
3 استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران
چکیده
با درهم آمیخته شدن اندیشه و فرهنگ ملت­های مختلف، اندیشه فراملیتی با ظهور انقلاب‌ها در آمریکای لاتین و همفکری نخبگان فرهنگی ِجوامع عربی، دیوار قومیت را فرو ریخت واز مرزهای جغرافیایی عبور کرد ودر نهایت حدود زبانی را در هم شکست. از این رو دیری نپائید که فرهنگ­ها واندیشه­های ملی کشورها واقوام مختلف تا حدود زیادی با هم ادغام شدند. از جمله مقوله­هایی که اندیشه های فراملیتی را تشکیل می­دهد مضامین ادبی است که بیشتر از هر ملتی در ادبیات مردم عرب نمایان است. از جمله ادیبانی که بیش از هر کسی در جامعه عرب تحت تأثیر اندیشه­های فراملیتی بوده­اند، «نازک الملائکه» و«عبدالوهاب بیاتی» هستند. از آنجایی که مباحث بحث فراملیتی بسیار وسیع است از این رو، پژوهش حاضر درصدد است تا با تکیه بر روش تطبیقی و مقایسه­ای دریابد که رویکردهای فراملیتی در اشعار شاعران مورد نظر را فقط از نظر موضوع جنسیت (زن ومرد) وبدین سان که تصویر زن در شعر بیاتی و مرد در شعر نازک‌الملائکه مورد بررسی قرار دهد و به پرسش زیر پاسخ گوید: جنسیت فراملیتی چگونه و به چه اشکالی در شعر این دو شاعر ظهور یافته است؟ نتایج حاصل از پژوهش نشان از آن دارد که اشعار عبدالوهاب البیاتی بیشتر تحت تأثیر واقعیت زندگی وتجارب شخصی و حاصل تخلیات وی از زن و مفهوم مثبتی از زن می باشد و دیدگاه نازک الملائکیک دیدگاه ناشی از فشارهای روانی ناخودآگاه و شرایط اجتماعی محل زندگی شاعر و حاصل تخیلات و مفاهیم ذهنی وی از مرد می­باشدو بدین سان توانسته ­اند به بیان این بُعد از مفاهیم فراملیتی در اشعار خود بپردازند. بیشتر جنبه ­های فراملی شاعران مورد بحث ناشی از فضای حاکم بر ایدئولوژی جهانی مارکسیسم است، بخشی دیگر از رویکردهای فراملی این شاعران ناشی از فلسفه اومانیسم و ​​عناصر مختلف به ویژه زمان و مکان بازی است و نقش تعیین کننده­ای در ایجاد رویکرد فراملی دارد.

واژگان کلیدی : شعر معاصر عربی.اندیشه های فراملیتی، «نازک الملائکه»، «عبدالوهاب بیاتی»، جنسیت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع و مآخذ
الکتب
تبریزی، حسین (1391) صلح دموکراتیک یا فراملی، سایت عدالت گستر.
إدوارد أنیتات (2003م)، عابره الجنسیه للأدب العالمی، طهران: علمی
ألبرو (1996م) المدارس ودورها فی الأدب، طهران: أمیر کبیر.
البیاتی، عبدالوهاب (1993م) الف، جربتیَ جربتی الشعریه. بیروت: المؤسسه العربیه للدراسات والنشر.
البیاتی، عبدالوهاب (1993م. ب) کنت اشکو الی الحجر. الطبعه الاولی .بیروت: المؤسسه العربیه للدراسات والنشر.
البیاتی، عبدالوهاب (1995م). الاعمال الشعریه الکامله. بیروت: المؤسسه العربیه للدراسات والنشر
البیاتی، عبدالوهاب (1999م) .ینابیع الشمس: سیره الشعریه. الطبعه الاولی. دمشق: دار الفرقد.
جیمس ووترز (2000م) الأدب العالمی فی مرآه القومیه، طهران: تاتی.
الصائغ، عدنان وترکی النصار محمد (1996م) .عبدالوهاب البیاَتی ما یبقی بعد الطوفان: آراء، مختارات شعریه، سیره وحوار. الطبعه الاولی، نادی الکتاب العربی.
الضیف، شوقی، (1971م) فصول فی الشعر ونقده، مصر: دارالمعارف.
عبدالرحمن، نصرت، (لا تا) الواقع والأسطوره فی شعر أبی ذویب الهزلی، عمان-الأردن: دارالفکرللنشر والتوزیع.
الملائکه، نازک (1986م) مقدمه دیوان، جلد 1، دارالعوده، بیروت.
الملائکه، نازک، (1970م) مأساه الحیاه وأغنیه‌ للإنسان، بیروت.
الملائکه، نازک، (1997) دیوان نازک الملائکه، بیروت:دارالعوده.
الملائکه،‌نازک، (1993) سیکولوجیه الشعر ومقالات اخری، دارالشئون الثقافیه العامه، بغداد.
الملائکه، نازک ( 1962م). قضایا الشعر المعاصر. الطبعه الاولی. بیروت: دار الملایین.
نشاوی، نسیب (1984م) مدخل إلی دراسه المدارس العربیه المعاصره، جزائر: دیوان المطبوعات.
نصیری، محمد جواد (1385ق)، بررسی نقش شاعران در نشر اندیشه های جهانی، تهران: قلم.
هاکس، جیمز (1377ق). فرهنگ لغت کتاب مقدس. بیروت: خانه فرهنگ.
یاحقی، محمدجعفر (1386ق) فرهنگ اساطیر و داستان سرایان در ادبیات فارسی. تهران: فرهنگ معاصر.
یونگ کارل گوستاو (1368 شمسی) چهار نمونه. مشهد: استان قدس رضوی.
مهنا، عبدالله احمد (با تاریخ) نازک الملائکه، مطالعات فی الشعر و الشعر، کویت: شرکت انتشارات و توزیع الربیع.
چدویک، چالز (1388) سمبولیسم، ترجمه مهدی سحابی، چاپ پنجم، تهران: مرکز.
مجلات
رجبی، فرهاد و طاهره شکوری (1398ق) «زنان در شعر البیاتی و شاملو بر اساس نظریه ساختار گیدنز»، مجله ادبیات تطبیقی دانشگاه الرازی، شماره 36، صص 39-56.
نعمتی، معصومه و سیده اکرم رخشنده نیا (1392)، «بررسی سیمای زن در آثار دو شاعر معاصر عراق و ایران، نازیک الملائکه و فروغ فرخزاد»، مجله پژوهشی برجسته، شماره 6، صص. 1-14.
تیموری، اله و عباس رنجبر (1394 ه.ش.)، «تصویر زن در اشعار نازیک الملائکه و سیمون بهبهانی»، همایش بین المللی ادبیات تطبیقی و پژوهش، ص 431-453.