بازنمایی سیمای اسطورۀ ایرانی «پری» در منظومۀ «دیو و پری» اثر آندری پادولینسکی

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسنده
دانشیار گروه زبان روسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه الزهرا(س). تهران. ایران
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی تصویر پری؛ به عنوان یک اسطورۀ ایرانی در منظومۀ دیو و پری اثر آندری پادولینسکی (1886-1806) و حرکت هنری آن می‌پردازد. توجه به این کهن‌الگو با ماهیت جهانی این اسطوره توضیح داده می‌شود که طیف گسترده‌ای از معانی فرهنگی را آشکار می‌کند و حامل معنایی جهانی است. این امر به وجود تصویر پری در آثار ادبی روسی در زمان‌های مختلف بازمی‌گردد. پری در منظومۀ دیو و پریِ پادولینسکی؛ موجود بالدار زیبایی است که در بهشت ​​زندگی می‌کند. آنگاه که به زمین فرود میآید در فراق وطن متروک سوگوار است و حامل ایدۀ توبۀ واقعی به عنوان نجات و بازگشت به بهشت ​​است. تصویر دیو در تقابل با تصویر پری شکل می‌گیرد. خاستگاه شکل‌گیری تصویر پری در ادبیات روسیه به ترجمۀ شاعرانۀ داستان شرقی لاله رخ توماس مور شاعر ایرلندی بازمی‌گردد که توسط واسیلی ژوکوفسکی انجام شد. با وجود این واقعیت که ترجمۀ ژوکوفسکی ترجمه‌ای آزاد بود، اما بن‌مایۀ «پری رانده شده از بهشت» را به ادبیات روسی معرفی کرد. شعر عاشقانۀ ژوکوفسکی، گرایشی ماندگار را نسبت به این اسطورۀ ایرانی ایجاد کرد و به تحولات موضوعی آن انگیزه بخشید و تفسیرهای مختلفی از سیمای پری در آثار شاعران روسی قرن 19 و20 همچون پادولینسکی، پوشکین، لرمانتف، گومیلیف، یسنین ارائه ش د. در نهایت نتیجه‌‌گیری می‌شود که سیمای «پری» در شعر پادولینسکی، عاری از دریافتی اگزوتیک (شگفت باور) از «دیگری»‌ است و این اسطوره در حرکت هنری خود، از مسیری که بدرستی روشن نیست، از ایران به صورت غیرمستقیم به همسایۀ شمالی خود روسیه رسیده است

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم.
آلن، تونی و همکاران. (1384). سرور دانای آسمان‌ها: اسطوره‌ها و افسانه‌های ایرانی. ترجمۀ زهره هدایتی بید هندی و رامین کریمیان. چاپ اول. تهران: نشر نی.
بل، گروتر. (1363). تصویرهایی از ایران. ترجمۀ بزرگمهر ریاحی. تهران: خوارزمی.
جمالی، لیلی و مدرس، سمیرا. (1389). «بررسی لاله رخ توماس مور در پرتو نظریۀ ادوارد سعید». مطالعات ادبیات تطبیقی. دورۀ 4، شمارۀ 15، صص 11-38. تاریخ مراجعه به سایت: 23/05/1402
حسینی، مریم. (1386-1387). «پری در شعر مولانا، دیدار با آنیما». فصلنامۀ علمی – پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا(س). سال هفدهم و هجدهم. شمارۀ 68 و 69. صص 1-21. تاریح مراجعه به سایت: 05/02/1402.
زارعی، بدریه. (1392). «سیمای پری و زنان پری‌وار در قصه‌های عامیانۀ هرمزگان». پژوهش‌نامۀ فرهنگی هرمزگان. ش 6 و 7. صص 1-26. تاریح مراجعه به سایت: 29/06/1402.
سرکاراتی، بهمن. (1378). سایه‌های شکار شده. تهران: قطره.
شوالیه، ژان و آلن گربران. (1388). فرهنگ نمادها (جلد دوم). ترجمه و تحقیق سودابه فضایلی. تهران: جیحون.
صرفی، محمدرضا و فاطمه طاهری. (1391). «پری در دیوان بیدل دهلوی». مطالعات ایرانی. سال 11. ش 21. صص 208-222. تاریخ مراجعه به سایت: 02/04/1402
طباطبائی، سید محمد حسین. (1363). تفسیر المیزان. تهران: امیرکبیر.
لوی استروس، کلود. (1373). «بررسی ساختاری اسطوره»، ترجمة بهار مختاریان و فضل‌الله پاکزاد، ارغنون، شمارة 4، صص 135-160.
محمودپور، لقمان. (1396). «مقایسۀ ماهیت پری در ایران باستان با ماهیت آن در ادبیات فارسی». ادبیات تطبیقی دانشگاه شهید باهنر کرمان. سال 9. ش 17. 208-225. تاریخ مراجعه به سایت: 20/05/1402.
معین، محمد. (1386). فرهنگ معین. تهران: زرین.
یحیی‌پور، مرضیه و فرشته مشهدی‌‌رفیع. (1388). «پیر از دیدگاه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی و نیکالای گومیلیوف». پژوهش زبانهای خارجی. ش 51. صص 109-127. تاریخ مراجعه به سایت: 30/06/1402
Bosworth, C.E. (1997). Sistan. The encyclopedia. Vol. 9. 2nd ed.
Bell, J. (1828). «Belle Assemblée: or, Court and Fashionable Magazine». Containing Interesting and Original Literature, and Records of the Beau-monde. Vol. 7. 05/09/2023
Бартольд, В.В. (1921). Памяти В.А.Жуковского. Т. XXV. М.: Записки Восточного отделения Росийского археологического общества. (Bartold, V.V. (1921). In memory of V.A. Zhukovsky. Vol. XXV. M.: Notes of the Eastern Branch of the Russian Archaeological Society [In Russian]).
Бертельс, Е.Э. (1965). Избранные труды. Суфизм и суфийческая литература. Т. 3. М.: Наука (Bertels, E.E. (1965). Selected works. Sufism and Sufi Literature. Vol. 3. M.: Nauka. [In Russian].
Гришина, Е.А. (2009). Новейший иллюстрированный словарь иностранных слов. М.: Русские словари: АСТ: Астрель. (Grishina, E.A. (2009). The latest illustrated dictionary of foreign words. M.: Russian dictionaries: AST: Astrel. [In Russian]).
Шакирова, Д.Р. (2009). «Лексема Пери в языке русской поэзии XIX – начала XX веков». Вестник ТГГПУ. № 1(16). 1-6. (Shakirova, D.R. (2009). «Peri's Lexeme in the Language of Russian Poetry of the 19th – Early 20th Centuries». Bulletin of TGGPU. No. 1(16). 1-6. [In Russian]). 2023/09/02
Подолинский, А. и Козлов, И. (1936). Стихотворения. М.: Советский писатель. (Podolinsky, A. & Kozlov, I. (1936). Poems. Moscow: Soviet writer. [In Russian]).
Подолинский, А.И. (2016). Див и пери. Сердце Азии. Таджикистан и таджики в русской поэзии. Сост. М. Синельников; под общ. ред. С.Н. Саида. Душанбе: Маориф. (Podolinsky, A.I. (2016). Div and perу. Heart of Asia. Tajikistan and Tajiks in Russian poetry. Comp. M. Sinelnikov; under general ed. S.N. Said. Dushanbe: Maorif. [In Russian]).
Подолинский, А.И. (1972). Смерть Пери [Электронный ресурс] / А.И. Подолинский // Библиотека поэта. Поэты 1820-1830-х гг.: в 2 т.; Т. 2. общ. ред. Л.Я. Гинзбург. Л.: Советский писатель. (Podolinsky, A.I. (1972). Death of Perу [Electronic resource] / A.I. Podolinsky // Poet's Library. Poets of the 1820-1830s: in 2 volumes; V. 2. general. ed. L.Ya. Ginsburg. L.: Soviet writer. [In Russian]).
Фомичев, С. (2007). Грибоедов. Энциклопедия. СПб.:Нестор-История. (Fomichev, S. (2007). Griboyedov. Encyclopedia. SPb.: Nestor-History. [In Russian]).
Ходанен, Л.А. (1990). Поэмы М.Ю. Лермонтова. Поэтика и фольклорно-мифологические традиции: учебное пособие. Кемерово: Кемеровский Государственный университет. (Khodanen, L.A. (1990). Poems by M.Yu. Lermontov. Poetics and folklore and mythological traditions: a textbook. Kemerovo: Kemerovo State University. [In Russian]).
Холмухамедова, H.H. (2001). Д.П. Ознобишин в контексте русской ориентальной поэзии 20-40 годов XIX в. М.: Наука. Kholmuhamedova, N.H. (2001). D.P. Oznobishin in the context of Russian oriental poetry of the 20-40s of the 19th century. M.: Science. [In Russian]).