مطالعه جایگاه شعر در زیباشناسی باومگارتن و کانت

نوع مقاله : پژوهشی کیفی

نویسنده
فریده آفرین
استادیار گروه پژوهش هنر دانشکده هنر دانشگاه سمنان
چکیده
در این مقاله تلاش براین است با روش توصیفی–تحلیلی به سوال اصلی پاسخ داده شود: نظر کانت درباره جایگاه شعر در میان هنرهای زیبا چه وجوه اشتراک و افتراق و همخوانی‌هایی با رأی باومگارتن دارد؟ هدف مقاله روشن‌کردن دلایل درنظرگرفتن ِشعر به منزله برترین هنر نزد یکی از پیروان اصالت عقل و مقایسه آن با نظر کانت است. باومگارتن در عصر روشنگری شعر را به منزله گفتار و خطابه کامل حسی در نظر می‌گیرد. او بر آوا، غنای کلام و اثرگذاری آن بر تأثرات و عواطف و فرم‌گرایی و کمال حسی تأکید می‌‌کند. وی، هماهنگی اندیشه‌ها به صورت مجزا از ابزار بیان، هماهنگی اندیشه‌ها و ابزار بیان، همچنین نظم و هماهنگیِ نشانه‌های ابزار بیان را سه منشأ زیبایی شعر می‌خواند. باومگارتن، به کمال درجه ادراک حسی در مواجهه با زیبایی می‌پردازد. کانت علاوه بر تمایز شعر از خطابه به دو نوع زیبایی در شعر یعنی: زیبایی آزاد معطوف به هماهنگی، وزن و ریتم یا آوای واژگان و زیبایی وابسته در ارتباط با علاقه عقلی اشاره می‌کند. از نظر وی زیبایی شعر به منزله زیبایی آزاد رها از مفهوم کمال و نیز صورت آن، برانگیزنده بازی آزادی است که بین حس و فاهمه در می‌گیرد. در نظر باومگارتن با مفهوم کمال حسی در شعر، جایی برای بازی آزاد قوا باقی نمی‌ماند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

منابع
آفرین، فریده (1398). «نگرش زیباشناختی به موتیف اسلیمی در هنر اسلامی با توجه به زیبایی آزاد و وابستة کانت». متافیزیک. ش 38. پاییز و زمستان. صص 97-116.
برنهام، داگلاس (1398). درآمدی بر نقد قوه حکم. ترجمه: محمدرضا ابوالقاسمی. تهران: نی.
دیکی، جورج (1396). قرن ذوق اویسه فلسفی ذوق در قرن هجدهم. ترجمه: داود میرزایی و مانیا نوریان. تهران: حکمت.
سوانه، پیر (۱۳۹۳). مبانی زیبا‌شناسی. ترجمه: محمدرضا ابوالقاسمی. تهران: ماهی.
کاپلستون، فردریک چارلز ( 1373). از ولف تا کانت. ترجمه: اسماعیل سعادت و منوچهر بزرگمهر. تهران:‌ انتشارات علمی و فرهنگی.
کاسیرر، ارنست (1389). فلسفه روشنگری. ترجمه: یدالله موقن. تهران: نیلوفر.
کانت، ایمانوئل (1393). نقد قوه حکم. ترجمه: عبدالکریم رشیدیان. تهران: نشرنی.
کوکلمانس، یوزف. ی (1388). هیدگر و هنر. ترجمه: محمدجواد صافیان. تهران: پرسش.
گایر، پل (۱۳۹۴). زیبایی‌شناسی آلمانی در قرن هجدهم (دانشنامه فلسفه استنفورد). ترجمه: سید مسعود حسینی. تهران: ققنوس.
لوینسون، جرولد. گایر، پل (1387). زیبایی‌شناسی فلسفی و تاریخ زیبایی‌شناسی جدید. ترجمه: فریبرز مجیدی. تهران: فرهنگستان هنر.
وود، آلن. و (1396). کانت. ترجمه:‌ عقیل فولادی. تهران: نشر نگاه معاصر.



-Baumgarten, Alexander (1954). Reflections on Poetry. trans and ed: Karl Aschenbrenner and William B. Holter. Berkeley: University of California Press.
-Dyck, Corey. W (2018). “Between Wolffianism and Pietism: Baumgarten's Rational Psychology”. In Fugate, Courtney.D. and John Hymers (eds.), Baumgarten and Kant on Metaphysics. Oxford University Press, available at URL: https://philpapers.org/archive/ DYCBWA-2.pdf.
-Kant, Immanuel (1996). Anthropology from a Pragmatic Point of View. trans: Victor Lyle Dowdell. Carbondal: Southern Illinois University Press.
-Leibniz, Gottfried. W (1969). Philosophical Papers and Letters. trans and ed: Leroy. E. Loemker. Dodrecht-Holland: D. Reidel Publishing Company.
-McQuillan, J.Colon (2014). “Baumgarten on Sensible Perfection”. Philosophica. N(44). Lisbon. pp: 47-64.
-Penny, Laura (2008). “The Height of all Arts: Kant and Poetry”. Philosophy and Literature. Vol 32, N (2). October. pp: 273-283.