نگاهی تطبیقی به شکل‌گیری وضعیت نمایشی در «پیچک» دلدّا و «کریستین و کید» گلشیری بر اساس تقسیم‌بندی ژرژ پولتی

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 عضو هیئت علمی دانشگاه هنر تهران
2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه محقق اردبیلی
چکیده
ادبیات نمایشی و داستانی از دیرباز با یکدیگر پیوند داشته‌اند؛ داستان به عنوان وسیله بیان رویدادهای زندگی‌ و نمایش ابزار ارتباط با جهان پیرامون، همواره در ارتباط با یکدیگر، ضمن برآورده کردن برخی از مهم­ترین نیازهای انسان، امکانات خود را با یکدیگر به اشتراک گذاشته­ اند و روند رو به گسترش آن همچنان هم ادامه دارد. امروزه نمایش از ظرفیت‌های ادبیات داستانی و داستان از برخی ویژگی‌های درام استفاده می‌کند. با این وصف در این پژوهش سعی می‏ شود با تمرکز بر سی ‏و شش وضعیت نمایشی ژرژ پولتی، دو اثر «پیچک» از گراتزیا دلددا و« کریستین و کید» از هوشنگ گلشیری بررسی شده و به روش توصیفی ـ تحلیلی چگونگی خلق ظرفیت‎های نمایشی دو اثر از طریق وجوه اشتراک محتوا نشان داده شود. یافته­ های پژوهش نشان می­ دهد هرچند این دو اثر در دو مکتب با مختصات متفاوت­ شکل گرفته‏ اند؛ اما با درونمایه مشترک عشق و روابط انسانی و عاطفی، از وضعیت­ های نمایشی مرتبط با این درونمایه برخوردارند؛ چنانکه گلشیری با توجه به بعد فردی روابط و دلددا با تمرکز بر بستر اجتماعی شکل‎گیری و رشد شخصیت­ ها، موفق به خلق موقعیت‎های نمایشی در آثار خود شده‎اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع
کتاب‏ها
1. آبرامز، ام. اچ، 1384، فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی، ترجمة سعید سبزیان، ویراست هفتم، تهران: رهنما.
2. اسلین، مارتین، 1375، دنیای درام، ترجمه محمد شهبا، تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
3. ــــــــــــــ، (1361) درام چیست، ترجمة شیرین تعاونی، تهران: آگاه
4. اندرو، دادلی، ۱۳۹۵،‬تئوری‌های اساسی فیلم، ترجمة مسعود مدنی، چاپ چهارم، تهران: تابان خرد.
5. براهنی، رضا، 1393، قصه‌نویسی، تهران: نگاه.
6. بلکر، اروین آر، 1388، عناصر فیلمنامه نویسی، ترجمه محمد گذرآبادی، تهران: هرمس.
7. بوردول، دیویو و تامسون، کریستین، 1390، هنر سینما، ترجمه فتاح محمدی، چاپ هشتم، تهران: مرکز.
8. پولتی، ژرژ، 1383، سی‎وشش وضعیت نمایشی، ترجمة سید جمال آل احمد و عباس بیاتی، چاپ سوم، تهران: سروش
9. چیلورز، ایان و دیگران،1382، سبک‌ها و مکتب‌های هنری، تدوین و ترجمۀ فرهاد گشایش، تهران، عفاف.
10. داوسن، س.د،1377، درام، ترجمة فیروزه مهاجر، تهران: مرکز
11. دلددا، گراتزیا، 1395، پیچک، ترجمة بهمن فرزانه، چاپ دوم، تهران: جاویدان.
12. دنسیگر، کِن و راش، جف، 1394، فیلمنامه نویسی متفاوت، ترجمه محمد شهبا، چاپ دوم، تهران: هرمس.
13. دوس‍وس‍ور، ف‍ردی‍ن‍ان،۱۳۷۸، دوره‌ زب‍ان‌ش‍ن‍اس‍ی‌ ع‍م‍وم‍ی‌، ت‍رج‍م‍ه ‌ک‍ورش‌ ص‍ف‍وی‌، ت‍ه‍ران‌: ه‍رم‍س‌‏.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
14. فرودگاهی، مهدی، حمیدنژاد، عزیزاللّه و دیگران، 1388، همیشه بهار: بازخوانی متون کهن برای اقتباس در فیلم کوتاه، تهران: انجمن سینمای جوانان ایران.
15. گلشیری، هوشنگ، 1350، کریستین و کید، تهران: انتشارات زمان.
16. مارتین، والاس، 1386، نظریه های روایت، ترجمه محمد شهبا، چاپ دوم، تهران: هرمس.
17. مک‏کی، رابرت، 1387، داستان، ساختار، سبک و اصول فیلمنامه‏نویسی، ترجمه محمد گذرآبادی، چاپ سوم، تهران: هرمس.
18. موریتز، چارلی، 1384، نگارش فیلمنامه داستانی، ترجمه محمد گذرآبادی، تهران: فارابی.
19. ــــــــــــــ،1391، تکنیک‏های فیلمنامه‏نویسی، ترجمه محمد گذرآبادی، چاپ دوم، تهران: ساقی.
20. میرصادقی، جمال،1394، ادبیات داستانی، چاپ هفتم (ویرایش جدید)، تهران: سخن.
21. ـــــــــــــــــ، 1385، عناصر داستان، چاپ پنجم، تهران: سخن.
22. نوری، نظام الدین، 1385، مکتب‏ها، سبک‏ها و جنبش‏های ادبی و هنری جهان تا پایان قرن بیستم، چاپ چهارم، تهران: زهره.
23. نوبل، ویلیام، راهنمای نگارش گفتگو، ترجمه عباس اکبری، چاپ دوم، تهران: فارابی.
24. نیو،کریستوفر،1397، درآمدی به فلسفة ادبیات، ترجمة علیرضاحسن‌پور و رقیه مرادی، تهران: نقش و نگار.
مقالات
25. اسماعیلی، عصمت و رضویان، سید رزاق، 1394، «ناهمخوانی دوره و نوشتار (نقد و بررسی رمان «کریستین و کید»)»، متن پژوهی ادبی، سال19، شماره 65، صص 23ـ52.
26. امینی، محمدرضا، 1384، «تأملی در جنبه‌های نمایشی ادبیات فارسی»، مجله علوم انسانی و اجتماعی داشگاه شیراز (ویژه‌نامة زبان و ادبیات فارسی)، دورة بیست و دوم، شمارة اول، پیاپی 42، صص 203-2016.
27. پورشبانان، علیرضا، 1395، اقتباس سینمایی از آثار غنایی ادبیات کلاسیک فارسی، کهن‏نامه ادب پارسی، سال هفتم، شماره 4، صص 21-1.
28. کتل، آرنولد، 1367، رمان چگونه، ترجمه محمد مهدی کلباسی، مجله آدینه، شماره 32، صص 37-32.
29. گلشیری، سیاوش، 1389، «پست‌مدرنیسم در ادبیات داستانی معاصر ایران»، پژوهشنامه فرهنگ و ادب، شماره 10. صص 242ـ287.
30. لور، کاترین، 1380، رمان چیست، ترجمه محمدرضا قلیچ خانی، مجلیه بیدار، تیر و خرداد، شماره 7، صص 52-45.
31. Britannica, Italian literature, Verismo, online /www.britanica.com, November 4, 2019.
32. Perrine, Laurence, 1974, The Element of Drama, New York: Harcourt BraceJovanovich.