بررسی تطبیقی زبان بدن در رمان «أیام‌معه» از کولیت خوری و «بامداد خمار» از فتانه حاج سیدجوادی

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه ملی زابل
2 استادیار عضو هیات علمی دانشگاه ملی زابل
3 دانشیار عضو هیات علمی دانشگاه ملی زابل
چکیده
ارتباطات غیرکلامی به‌عنوان یکی از شاخه­های روان­شناسی گستره وسیعی از فعالیت­های اندامی بدن را دربرمی­گیرد که به آن زبان بدن می­گویند. این زبان که شامل پیام­هایی است که افراد با نگاه­ها، حالات چهره و ژست­ها منتقل می­کنند، در متون ادبی به درک و فهم خواننده از متن کمک می­کند. در پژوهش حاضر تلاش بر آن است زبان بدن در رمان أیام‌معه (1960م) از کولیت خوری و بامداد خمار (1395ش) از فتانه حاج سیدجوادی با تکیه بر روش توصیفی­- تحلیلی مورد بررسی قرار گیرد. نتایج حاکی از این است که زبان بدن در هر دو رمان تقریبا کارکردی یکسان دارد (12% أیام‌معه و 10% بامداد خمار). از آن­جا که مفاهیمی چون خوشحالی، خشم، ترس و اضطراب در رفتارهای غیرکلامی شخصیت­های زنانه دو اثر نمود زیادی دارد، این مفاهیم در زبان چهره شخصیت­ها (67% أیام‌معه و 55% بامداد خمار) بازتاب گسترده‌ای یافته است. این میزان کارکرد زبان چهره بدان جهت است که معمولاً این بخش از بدن در هنگام ارتباط، بیشتر قابل استفاده و قابل رؤیت است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


- کتاب‌ها
1- أحمد، محمد الأمین موسی (2002م). الاتصال غیر‌اللفظی فی القرآن الکریم. ط1. الشارقة: دارالثقافة والإعلام.
2- امامی، نصرلله (1377ش)، مبانی روش‌های نقد ادبی. چ1. تهران. دیبا
3- آرژیل، مایکل (1378ش). روانشناسی ارتباطات و حرکات بدن. ترجمه: مرجان فرجی. چ1. تهران: دانژه.
4- الباردی، محمد (2004م). إنشائیة الخطاب فی الروایة العربیة الحدیثة. ط1. تونس: مرکز النشر الجامعی.
5- برکو، ریام و دیگران (1386ش). مدیریت ارتباطات. ترجمه: سید محمد اعرابی و داود ایزدی. چ1. تهران: پژوهش‌های فرهنگی.
6- برهومة، عیسی (2002م). اللغة والجنس: حفریات لغویة فی الذکورة والأنوثة. ط1. عمان: دارالشرق.
7- بیز، آلن (1997). لغة الجسد کیف تقرأ أفکار الآخرین من خلال إیماءاتهم. ترجمة: سمیر شمخانی، بیروت: الدار العربیة للعلوم.
8- بیز، باربارا؛ آلان (2008م). المرجع الأکید فی لغة الجسد. ط1. ریاض: مکتبة الجریر.
9- جلاس، لیلیان (2008م). أعرف ما تفکر فیه: أربع شفرات لقراءة الناس تحسن من حیاتک. ط10. ریاض: مکتبة الجریر.
10- جینیت، جیرار (1997م). خطاب الحکایة: بحث فی المنهج. ترجمة: معتصم، محمد و عبدالجلیل الأزدی. القاهرة: المجلس الأعلى للثقافة.
11- حامد مطاوع، أنمار (2004م). الاتصال غیرالکلامی. ط1. الریاض: دار عالم الکتب.
12- حسام‌زاده، منصور همایون (1389ش). زبان بدن: ارتباط غیرکلامی و کلامی. چ2. تهران: پورنگ.
13- رجائی، نجمه (1378ش)، آشنایی با نقد ادبی معاصر عربی، چ1، مشهد: دانشگاه فردوسی.
14- ریچموند، ویرجینیاپی؛ جیمزسی، مک کروسکی (1388ش). رفتارهای غیر‌کلامی در روابط میان‌فردی. ترجمه: فاطمه سادات موسوی و ژیلا عبدالله‌پور. چ2، تهران: دانژه.
15- شحرور، لیلی (2009م). فن التواصل والإقناع دلیلک إلی النجاح فی العمل والمجتمع. ط1.بیروت: دار العربیة للعلوم.
16- عقیل، محسن (2010م). موسوعة الفراسة فی معرفة لغة الجسد. ط1. بیروت: دار المحجة البیضاء.
17- الفارس، فاطمة رضا (1432ق). ورشة العمل. ط1. جامعة الملک سعود.
18- فرهنگی، علی‌اکبر (1373ش)، ارتباطات انسانی. چ1. تهران: تایمز.
19- کالرو، هنری (2005م). کیف تقرأ أفکار الآخرین من خلال حرکاتهم. ترجمة: مجموعة من المترجمین. ط5، دمشق: دار الفاضل.
20- کونکه، الیزابت (1392ش). زبان بدن به زبان آدمیزاد. ترجمه: زهرا نعمتی. چ2. تهران: هیرمند.
21- کینزی جومان، کارول (2010م). لغة الجسد: علم وأسرار لغة الجسد فی العمل. ط1. کویت: مکتبه الجریر.
22- محمد، بشری یاسین (2011م). روایات حنان الشیخ دراسة فی الخطاب الروائی. ط1. بغداد: دارالشؤون الثقافیة.
- مقاله‌ها
1- آذری، پروا (1391ش). «مشخصه‌های زبان و روایت زنانه در داستان‌های نویسندگان زن». تهران: کتاب ماه ادبیات. شماره 61. صص29-38.
2- آذری، غلامرضا؛ نبیان، فاطمه (1390ش). «تحلیل محتوای ارتباطات غیرکلامی شخصیت‌های آثار برگزیدة سیمین دانشور». تهران: فرهنگ ارتباطات. دورة1. شماره2. صص 1-24.
3- باقری خلیلی، علی‌اکبر؛ زلیکانی، مرضیه (1394ش). «تحلیل سیاسی زبان بدن در تاریخ بیهقی». متن‌پژوهی ادبی. دورة19. شمارة65. صص 79-99.
4- بهنام، مینا؛ قوام، ابوالقاسم و دیگران (1393ش). «گفتار بی‌صدا: تأملی بر زبان بدن در غزلیات شمس». دانشگاه اصفهان: فنون ادبى. دوره6. شماره2. صص 36-48.
5- الجبر، خالد عبدالروؤف (2015م). «لغة الجسد فی التراث العربی». فلسطین: مجلة جامعة القدس. العدد36، صص11-50.
6- حاجتی، سمیه؛ رضی، احمد (1391ش). «کارکرد کنش‌های ارتباطی برون زبانی در داستان-های مصطفی مستور». دانشگاه یزد: کاوشنامة زبان و ادبیات فارسی. دورة13. شمارة25. صص 165-196.
7- دویکات، فخری مصطفی، ندی یحیی محمد. (2016م). «درجة التوافر مهارات التواصل بلغة الجسد لدی معلمی المدارس الحکومیة الأساسیة فی شمال الضفة الغربیة من وجهة نظرهم». مجلة جامعة فلسطین التقنیة للأبحاث. العدد2. صص50-62.
8- رضی، احمد؛ افراخته، الهیار (1389ش). «تحلیل روابط برون زبانی در روایت بیهقی از بر دار کردن حسنک وزیر». دورة18. شماره69. صص 29- 58.
9- عبدالله، عودة (2004م). «الاتصال الصامت وعمقه التأثیری فی الآخرین فی ضوء القرآن الکریم والسنة النبویة». بیروت: المسلم المعاصر. السنة7. العدد112. صص 103-133.
10- قبادی، علی‌رضا؛ زارع مهرجردی، مسعود (1394ش). «ارتباطات غیرکلامی در شعر حافظ: نقش ارتباطات غیرکلامی در تفسیر و پذیرش حافظ از سوی مخاطبان». تهران: مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی. دورة8. شمارة1. صص 119-154.
11- کلاهچیان، فاطمه؛ جمشیدی، زهرا (1392ش). «بررسی کارکرد رفتارها و ارتباطات غیر-کلامی در شازده احتجاب». دانشگاه رازی: جستارهای داستانی در ادب فارسی. دورة1. شمارة3. صص 111-134.
12- متری، حلیم (1940م). «علم النفس وأثره فی الأدب والإجتماع»، القاهرة: المجلة. العدد40. صص40-55.
13- مروتی، سهراب و دیگران (1392ش). «نوع‌شناسی مؤلفه‌های ارتباط غیرکلامی در قرآن کریم» دانشگاه امام صادق:. دین و ارتباطات. دورة20. شمارة43. صص 167-193.
14- نیک‌دار اصل، محمد حسین؛ احمدیانی، محمد هادی (1395ش). «تحلیل ارتباطات غیر-کلامی در بوستان سعدی». دانشگاه شیراز: شعرپژوهی. دورة8. شمارة1. صص 186-210.
- پایان‌نامه‌ها
1- ربایعة، أسامة جمیل عبدالغنی (2010م). «لغة الجسد فی القرآن الکریم». رسالة الماجستیر. فلسطین: جامعة النجاح الوطنیة.
2- عرفات الحلو، فاطمة (2008م). «الاتصال الصامت وتأثیره فی الآخرین». رسالة الماجستیر. غزة: جامعة الإسلامیة.
3- محمد صالح، عماد فاروق (2009م). «أسالیب الاتصال غیراللفظی وزیادة فاعلیة اجتماعات الجماعات الصغیرة». رسالة الماجستیر. عمان: جامعة السلطان قابوس.
- منابع اینترنتی
1- معتمدی، غلام‌حسین (26/2/1389ش). روانشناسی گریه. روزنامة همشهری: www.hamshahrionline.ir