طنز در افسانه های ‌‌‌عامیانۀ حیوانات (بررسی‌‌‌ تطبیقی ‌‌‌طنز در حکایات کلیله ودمنه و افسانه های ازوپ)

چکیده کلیله‌ودمنه در ادبیات فارسی و افسانه‌های ازوپ در یونان باستان، دو نمونه از آثار کهن ادبیات جهان، در حیطه «افسانه‌های تمثیلی حیوانات» یا «فابل» هستند. در مقالۀ حاضر، کاربرد «طنز» به عنوان یکی از انواع سخن غیرجد و نیز یکی از ابعاد هنری این دو اثر، مورد توجه قرار گرفته است. از این رو حکایت‌های تمثیلی این دو کتاب، از حیث شگردهای گوناگون ایجاد طنز نظیر: پیام اخلاقی- انتقادی، طنزکلامی، طنز موقعیت، مضامین خاص، شخصیت پردازی و... بررسی و با یکدیگر مقایسه شد و مشخص شد که طنز به کار رفته در افسانه‌های ازوپ بیشتر منحصر در به رخ کشیدن تناقض‌های اخلاقی و اجتماعی موجود در جامعه، با بهره‌گیری از کنایه و تعریض در طنزکلامی و طنزموقعیت است؛ البته کوتاهی طول افسانه‌ها و کاربرد صنعت ایجاز و اختصار به رسایی و خنده‌انگیزی این نوع طنز کمک شایانی کرده است. در کلیله‌ودمنه نیز تناقض‌های اخلاقی و اجتماعی با بیان طنزآمیز مورد توجه بوده است و قوت طنز حکایات آن برخاسته از مضامین متفاوت وتابو و شخصیت‌پردازی‌ها و طنز موقعیت در کنار طنز کلامی است. با این تفاوت که در کلیله‌ودمنه با انشای نصرالله منشی، کاربرد شیوۀ حکایت در حکایت به همراه توصیفات و تشبیهات و آن دسته از آرایش‌های ادبی که ویژه نگارش نثر فنی است، سبب طولانی شدن حکایت گردیده و از تأثیر طنز در آن کاسته است.