آشنایی خاقانی با زبان و ادبیات عرب و بهرهگیری از سرودههای شاعران این زبان، در کنار سبک ویژه او که فنی و مصنوع است موجب شده است توجه خاصی به برخی شاعران عرب داشته باشد که ذهن و زبان و سبکی نزدیک به وی دارند. هدف این مقاله مقایسه شخصیتی و اندیشگانی خاقانی و ابوالعلاء معری است که با روش تطبیقی آثار این دو شاعر را از منظر جنبههای مشترک مطابقت داده است . این دو شاعر از منظر برخی خصوصیات زبانی و اندیشگانی و روحی، همچون: زودرنجی، مناعت طبع، روحیه انتقادی، پایبندی به مباحث اخلاقی، حس مفاخره ، بدبینی و غیره با هم قرابت دارند. علاوه بر اشاره مستقیم خاقانی به آثار ابوالعلاء یا ترجمه مضامین شعری وی ، بسیاری از مضامین و اندیشههای این دو شاعر قرابت آشکاری با هم دارد تا حدی که میتوان گفت از میان شاعران عرب، ابوالعلاء از نزدیکترین شاعران به خاقانی است. . .
- فروخ، عمر (1348). عقاید فلسفی ابوالعلاء فیلسوف معره. ترجمۀ حسین خدیوجم. تهران: مروارید.
- فروزانفر، بدیعالزمان (1369). سخن و سخنوران. چ 4. تهران: خوارزمی.
- عبدالرسولی، علی (2537). مقدمه بر دیوان خاقانی. تهران: چاپخانۀ مروی.
- کزازی، میرجلالالدین (1375). مقدمه بر دیوان خاقانی. تهران: نشر مرکز.
- کندلی هریسچی، غفار (1374). خاقانی شروانی (حیات، زمان و محیط او). ترجمۀ میرهدایت حصاری. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- گنجیان خناری، علی (1389). «بدبینی فلسفی در اندیشه ابوالعلاء معری و آرتور شوپنهاور». مطالعات ادبیات تطبیقی. س 4. ش 13. صص137-157.
- محسنینیا، ناصر و سید امیر جهادی (1389). «نقد و بررسی مدایح نبوی کعببنزهیر و خاقانی شروانی». لسان مبین (پژوهش ادب عربی). س 2. ش 2. صص 171-194.
- محمود انوار، سیدامیر (1383). ایوان مدائن از دیدگاه دو شاعر نامی تازی و پارسی بحتری و خاقانی. تهران: دانشگاه تهران.
- مصطفوینیا، سید محمدرضی و مهدی جباری دانالوئی (1388). «مقایسۀ عناصر بلاغی استعاره در حبسیات خاقانی و ابوفراس». ادبیات تطبیقی. س 3. ش 10. صص 219-242.
- معری، ابوالعلاء (بیتا). اللزومیّات (دیوان لزوم مالایلزم). حقّقه و علّق حواشیه. الدکتور عمر الطّبّاع. بیروت- لبنان: دارالارقم.
- ................... (1376ق.). سقطالزند. بیروت: دار بیروت- دار صادر.
- ................... (1381). شرح فارسی دیوان سقطالزند. محمود ابراهیمی. سنندج: دانشگاه کردستان.
- موتمن، زینالعابدین (1364). شعر و ادب فارسی. چ 2. تهران: زرین.