بازتاب‌ ترجمه شعر معاصر فارسی در جهان عرب

نویسندگان
دانشگاه اصفهان
چکیده
در نیمه اول قرن بیستم با ترجمه ادب قدیم فارسی، نخستین گام‌های معرفی شعر و ادب فارسی به جهان عرب برداشته شد و در اندک زمانی شعرهای شاعران بزرگی چون فردوسی، مولوی، حافظ، سعدی، عطار، نظامی و خیام به زبان عربی نیز ترجمه و منتشر شد، زان پس، مترجمان عربی روی به سوی ترجمه ادبیات معاصر فارسی نهادند.

با توجه به این که شناسایی روند ترجمه ادبیات فارسی در دوره معاصر، بیانگر چگونگی عملکرد مترجمان و نمایانگر چالش‌ها و راهکارهای ترجمه ادبیات معاصر فارسی برای حضور در عرصه جهانی است، پژوهش حاضر بر آن است که با تکیه بر روش توصیفی، جریان ترجمه شعر معاصر فارسی به زبان عربی را مورد کاوش و بررسی قرار دهد تا بدین وسیله بستر ارتباطات ادبی و فرهنگی بین دو زبان همچون سابق فراهم شود.

یافته‌های این پژوهش بیانگر آن است که شعر معاصر فارسی در سال 1329هـ.ش با ترجمه دیوان «پیام مشرق» توسط عبد الوهاب عزام به جهان عرب راه یافت. از سال 1379هـ.ش روند ترجمه شعر سرعت گرفت و در سال‌های 1384هـ.ش تا 1388هـ.ش آثار بسیاری ترجمه و به جهان عرب ارائه شد؛ البته وضعیت ترجمه شعر در سال‌های اخیر با ضعف و رکود همراه شده است که توجه و تلاش دانشگاه‌ها، مراکز فرهنگی و مؤسسات نشر آثار را می‌طلبد تا به حمایت مترجمان همت گمارند و به ترجمه ادبیات فارسی، بیشتر توجه کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


م(. دیوان إمام: أشعار الإمام الخمین . ی ترجمۀ غسان حمدان. دمشق: دار کیوان.
. معرف . ت س 21 .» پائولو کوئلیو و علل گسترش آثار او در ایران « .) - انواری، محمدرضا ) 1391 ش
.138- ش 177 . صص 119
.1396/3/ - ایران و العرب )بیتا(. رائد الدراسات الفارسیۀ فی مص . ر تاریخ مشاهده: 27
- باقری، ساعد و محمدرضا محمدی ) 2005 م(. الشعر الفارسی المعاص . ر ترجمۀ محمد علاءالدین
منصور. القاهره: المشروع القومی للترجمه.
1394 (. آشنایی جهان عرب با ادبیات معاصر ایران، بسیار ناچیز اس . ت تاریخ مشاهده: /7/ - بروال ) 13
.1395/4/14
- بکار، یوسف حسین ) 1988 م(. الترجمات العربیۀ لرباعیات الخیا . م دوحه: نشر جامعۀ قطر.
فصلنامۀ پژوهشهای ادبیات تطبیقی دورۀ 5، شمارۀ 1، بهار 1396
153
- ) 2000 م(. نحن و تراث فار . س دمشق: المستشاریۀ الثقافیۀ للجمهوریۀ الإسلامیۀ
الإیرانیه.
1386 (. دو مجموعۀ شعر شمس لنگرودی به عربی ترجمه شدن . د تاریخ مشاهده: /8/ - تبیان ) 28
.1395/3/21
- جمعه، بدیع محمد ) 1970 م( . بروین اعتصامی، عصرها، بیئته.ا رسالۀ دکتوراه. جامعۀ عین شمس.
القاهره.
- جمعی از شاعران ایرانی ) 2008 م( . مختارات من الشعر الإیرانی الحدی . ث ترجمۀ موسی بیدج.
الکویت: المجلس الوطنی للثقافۀ و الفنون و الآداب.
1387 (. گفتوگو با محمد الامین، مترجم ادبیات ایران: /12/ - خبرگزاری دانشجویان ایران )ایسنا( ) 3
.1396/3/ ادبیات ایران میتواند مرزها را بشکن . د تاریخ مشاهده: 29
1388 (. انتشار شعرهای حافظ، امام )ره( و گرمارودی در /10/ - ) 16
.1396/3/ الجزای . ر تاریخ مشاهده: 30
.
1389 (. شعرهای احمدرضا احمدی به الجزایر میرس . د تاریخ /10/ - ) 18
.1396/3/ مشاهده: 30
1383 (. برترینهای کتاب دفاع مقدس معرفی شدن . د تاریخ مشاهده: /6/ - خبرگزاری فارس ) 30
.1395/4/12
سمیه کاظمی نجفآبادی و همکار بازتاب ترجمۀ شعر معاصر فارسی در جهان عرب
- الدستور ) 30 /مایو/ 2014 لإ(. الشعر تودج أنسی الحاج و تدین الطغیان و تحتفی بالشعر الإیران . ی تاریخ
.1395/7/ مشاهده: 27
- دلفی، علیاکبر ) 2005 م(. لقاء بالشعرا.ء ترجمۀ محمد علاءالدین منصور. المجلس الأعلی للثقافۀ:
القاهره.
مجلۀ الجمعیۀ العلمیۀ .» ترجمۀ شعر فروغ فرخزاد فی الوطن العربی « .) - الدهنی، نسرین ) 1393 ش
.59- الإیرانیۀ للغۀ العربیۀ و آدابه.ا العدد 30 . صص 41
- ) 2008 م(. استقبال الأدب الفارسی المعاصر فی الوطن العربی.ب یروت: مرکز الحضاره
لتنمیۀ الفکر الإسلامی.
.1395/7/ 1386 (. ترجمۀ شعرهای امینپور به عرب . ی تاریخ مشاهده: 7 /12/ - روزنامۀ کیهان ) 26
1388 (. انتشار شماره جدید مجلۀ الدراسات /7/ - رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران- بیروت ) 24
.1395/6/ الأدبی . ه تاریخ مشاهده: 30
- زبان و ادبیات فارسی در مغرب )بیتا(. جایگاه زبان و ادبیات فارسی در مغر . ب تاریخ مشاهده:
.2016/1/30
1383 (. وضعیت زبان و ادبیات فارسی در سوری . ه تاریخ /11/ - سازمان فرهنگ و ارتباط اسلامی ) 5
.1396/3/ مشاهده: 20
أواص . ر العدد الأول. .» قرن و ربع قرن من الترجمۀ عن الفارسیۀ « .) - السعید جمالالدین، محمد ) 2008 م
.136- صص 131
- شفیعیکدکنی، محمدرضا ) 2009 م(. الأدب الفارسی منذ عصر الجامی و حتی أیامن.ا ترجمۀ بسام
ربابعه. کویت: عالم المعرفۀ.
- عبدالمنعم، محمد نورالدین ) 2009 م(. مختارات من الشعر الفارسی الحدی . ث القاهره: المجلس الأعلی
للثقافه.
- علاوی، محمود سلامۀ )بیتا(. شعر شفیعی کدکن . ی بالاشتراک مع محمد علاءالدین منصور. القاهره:
دار الکتب المصریه.
- فرخزاد، فروغ ) 2000 م(. عمدنی بنبیذ الأموا . ج ترجمۀ ناطق عزیز وأحمد عبدالحسین. دمشق: اتحاد
الکتاب العرب.
- ) 2001 م. الف(. تشرق الشمس. ترجمۀ محمد اللوزی. مغرب: أفریقیا الشرق.
- ) 2001 م. ب(. الطوفان الأخی . ر ترجمۀ حسین اسرافیلی. دمشق: اتحاد الکتاب العرب.
ترجمۀ مجدالدین کیوانی. فصلنامۀ .» تاریخچۀ ترجمه در ایران « .) - کریمی حکاک، احمد ) 1378 ش
.66- مترج . م س 8. ش 29 . صص 52
.» درنگی در آثار و منابع مولویپژوهی در جهان عرب « .) - گنجی، نرگس و فاطمه اشراقی ) 1392 ش
.186- پژوهشهای ادب عرفانی )گوهر گویا(. س 7. ش 2. صص 159
- اللوزی، محمد ) 2002 م(. ما وراء الکلمه: أنتولوجیا الشعر الفارسی المعاص . ر مغرب: الدار البیضاء.
.1396/3/ - المجلس الوطنی للثقافۀ و الفنون و الآداب )بیتا(. إبداعات عالمی . ه تاریخ مشاهده: 30
.1396/3/ - مرکز الحضاره لتنمیۀ الفکر الإسلامی ) 2009 م(. التعری . ف تاریخ مشاهده: 30
- المرکز القومی للترجمه )بیتا(. من نح . ن
.1396/3/ - مطالعات فرهنگی بینالمللی )بیتا(. وضعیت زبان فارسی در کوی . ت تاریخ مشاهده:
1385 (. ترجمۀ مسافر سهراب سپهری در سوری . ه تاریخ مشاهده: /5/ - وبلاگ جامع سهراب سپهری ) 18