وجه زنانه‌ی نمادها در شعر معاصر فارسی و عربی (با نگاهی به شعر احمد شاملو و عبدالوهاب البیاتی)

نویسندگان
1 دانشجو زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شیراز
2 عضو هییت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز
3 عضو هییت علمی گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شیراز
چکیده
پژوهش حاضر کوششی جامعه‌شناسی_تطبیقی‌ست و جلوه‌هایی از تغییر در مناسبات اجتماعی را شرح می‌دهد که حاصل ورود مدرنیته به جوامع ایرانی و عربی است.

این پژوهش ضمن توجه به واقعیت اجتماعی جامعه‌ی ایرانی و عربی، به چگونگی ورود نمادهای زنانه به شعر معاصر به عنوان یکی از شاخص‌های تحول اجتماعی می‌پردازد؛ چگونگی بهره‌گیری از مفاهیم زنانه، نمادها و اسطوره‌های زنانه در شعر عبدالوهاب البیاتی و احمد شاملو با نگاه به دفترهای شعری این دو شاعر بررسی و با یکدیگر مقایسه شده است.

پژوهش در نهایت به این نتیجه می‌رسد که ورود نمادهای زنانه به شعر شاملو و بیاتی سرآغاز یک جریان نیست بلکه نتیجه‌ی تغییر مناسبات اجتماعی در دنیای مدرن است که سبب می‌شود نقش و جایگاه زن در دنیای مدرن دگرگون ‌شود و نوعی تعادل میان نیروهای اجتماعی به وجود آید. در پرتو نمادهای زنانه شاعر بسیاری از مفاهیم اسطوره‌ای را زنده‌ می‌کند و می‌کوشد نیمی از جامعه را که سال‌ها پنهان نگه داشته شده بود دوباره مطرح کند و این کاربرد یک کوشش فمنیستی نیست بلکه دمیدن روح لطافت به شعر معاصر و به عرصه‌آوردن و توصیف بخش پنهان جامعه است که در پرتو مدرنیته‌ امکان ظهور یافته است و این تلاش‌ها هم در ادبیات فارسی و هم در ادبیات عربی نمونه‌هایی دارد.

.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


- آشوری، داریوش ) 1392 ش(. ما و مدرنیت.ت هران: مؤسسۀ فرهنگی صراط.
- أبومطر، احمد و آخرون و مؤلفون عرب ) 2003 م(. أفق حَولات فی الروایه
العربیه. الطبعه الِولی. بیروت: المؤسسه العربیه
للدراسات و النشر.
- امین مقدسی، ابوالحسن ) 1386 ش(. ادبیات تطبیقیت.هران: دانشگاه تهران.
- البیاتی، عبدالوهاب ) 1993 م. الف(. جَربتی الشعریه. بیروت: المؤسسه
العربیه للدراسات و النشر.
- ) 1993 م. ب(. کنت اشکو الی الحجر. الطبعه الاولی.
بیروت: المؤسسه العربیه للدراسات و النشر.
- ) 1995 م(. الاعمال الشعریه الکامله. بیروت:
المؤسسه العربیه للدراسات و النشر.
- ) 1999 م(. ینابیع الشمس: سیره الشعریه. الطبعه
الاولی. دمشق: دار الفرقد.
- توفیق بیضون، حیدر ) 1413 ق./ 1993 م(. عبدالوهاب البیا یَ اسطوره
التیه بین المخاض و الولاده. بیروت: دار الکتب
العلمیین.
- جمالالدین، محمدسعید ) 1389 ش(. ادبیات تطبیقی: پژوهش تطبیقی در ادبیات عربی و فارس . ی
برگردان و تحقیق: سعید حسامپور و حسین کیانی. شیراز: دانشگاه شیراز.
- حسینی، مریم ) 1393 ش(. ریشههای زنستیزی در ادبیات کلاسیک فارس . ی تهران نشر چشمه
118
- ستاری، جلال ) 1393 ش(. جهان اسطورهشناس . ی تهران: نشر مرکز.
- )بیتا(. پیوند عشق میان شرق و غر . ب بیجا: وزارت فرهنگ و هنر.
- شاملو، احمد ) 1380 ش(. مجموعهآثا . ر تهران: زمانه/ نگاه.
1378 .( چ 6. تهران: نگاه. - - ) 1384 ش(. مجموعهآثار )دفتر یکم: شعرها 1323
- الصائغ، عدنان و ترکی النصار محمد ) 1996 م(. عبدالوهاب البیا یَ ما یبقی
بعد الطوفان: آراء، مختارات شعریه، سیره و حوار.
الطبعه الاولی. بیجا: نادی الکتاب العربی.
- عباس، احسان ) 1384 ش(. رویکردهای شعر معاصر عر . ب ترجمۀ حبیبالله عباسی. تهران: سخن.
- عبدالله عدس، می ) 2003 م(. أنثی القصیده فی شعر عزالدین
المناصره. الطبعه الِولی. بیروت: دار الکندی للنشر و
التوزیع.
- فرخزاد، پوران ) 1383 ش(. مسیح مادر)نشان: زن در زندگانی و آثار احمد شامل . و تهران: ایران جام.
- فرهادی، مرتضی ) 1388 (. انسانشناسی یاریگر . ی تهران: ثالث.
- گنجی، اکبر ) 1375 ش( . سنت، مدرنتیه، پستمدر . ن تهران: طلوع آزادی.
- گلدمن، لوسین ) 1376 ش(. جامعه، فرهنگ و ادبیا . ت ترجمۀ محمدجعفر پوینده. تهران: چشمه.
. ترجمۀ محمد شادرو. جامعهشناسی ایرا . ن د 4 .» جامعهشناسی ادبیات « .) - لوونتال، لئو ) 1386 ش. الف
.136- ش 1. ص 117
- ) 1386 ش. ب(. رویکرد انتقادی در جامعهشناسی ادبیا . ت تهران: نشر نی.
- الملائکه، نازک صادق ) 1962 م(. قضایا الشعر المعاص . ر الطبعه الاولی. بیروت:
دار الملایین.
- المهنا، عبدالله أحمد ) 1985 ( نازک الملائکه: دراسات فی الشعر و
الشاعره. کویت: شرکۀ الربیعان للنشر و التوزیع.
- نجفی، عباس ) 1389 ش(. عبدالوهاب البیاتی و احمد شاملو در آینۀ ادبیات تطبیق . ی پایاننامۀ
کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد.
نشریۀ ادبیات .» ادبیات تطبیقی: تعریف و زمینههای پژوهش « .) - نظری منظم، هادی )بهار 1389 ش
. تطبیقی دانشگاه شهید باهنر کرمان. دوره جدید. س 1. ش 2
- هاکس، جیمز ) 1377 ش(. قاموس کتاب مقد . س تهران: اساطیر.
1396
- هینلز، جان راسل ) 1395 ش(. شناخت اساطیر ایران. ترجمۀ ژاله آموزگار و احمد تفضلی. تهران: نشر
چشمه.
- یاحقی، محمدجعفر ) 1386 ش(. فرهنگ اساطیر و داستانوارهها در ادبیات فارس . ی تهران: فرهنگ
معاصر.
- یونگ، کارل گوستاو ) 1368 ش(. چهار صورت مثال . ی مشهد: آستان قدس رضوی__