دو چکامه‌ای که دو امیر را به وطن باز‌آورد (یادِ بغداد «نمرّی» و بوی جوی مولیان «رودکی»)

نویسنده
استادیار زبان و ادبیات عربی، کاشان
چکیده
جستار پیش رو به بررسی دو گزارش کمابیش یکسان از دو قصیده می‌پردازد؛ یکی مربوط به ادبیات عرب و سده دوم هجری است و دیگری مربوط به ادبیات فارسی و سده سوم. طبق این دو گزارش، هارون الرشید و امیر نصر سامانی که مدتی ترک وطن کرده با شنیدن چکامه‌ای که رودکی و منصور نمری می‌گویند، با شتاب به موطن خود باز‌می‌گردند. قصیده رودکی به «بوی جوی مولیان» معروف است و قصیده نمری را «یادِ بغداد» نامیده‌ایم. در این مقاله پس از یاد هر دو گزارش، به هم‌سنجی شکلی و محتوایی آن دو و تاثیر احتمالی یک راوی از راوی دیگر و عواملی که سبب شده دو قصیده در خلیفه عباسی و امیر سامانی مؤثر بیافتد، اشاره کرده‌ایم.....ه سوم. طبق این دو گزارش، هارون الرشید و امیر نصر سامانی که مدتی ترک وطن کرده با شنیدن چکامه‌ای که رودکی و منصور نمری می‌گویند، با شتاب به موطن خود باز‌می‌گردند. قصیده رودکی به «بوی جوی مولیان» معروف است و قصیده نمری را «یادِ بغداد» نامیده‌ایم. در این مقاله پس از یاد هر دو گزارش، به هم‌سنجی شکلی و محتوایی آن دو و تاثیر احتمالی یک راوی از راوی دیگر و عواملی که سبب شده دو قصیده در خلیفه عباسی و امیر سامانی مؤثر بیافتد، اشاره کرده‌ایم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


- ابنالفقیه، احمد بن محمد بن اسحاق الهمذانی ) 1416 ق/ 1996 م(. کتاب البلدا . ن تحقیق یوسف
الهادی. الطبعه الأولی. بیروت: عالم الکتب.
Downloaded from clrj.modares.ac.ir at 9:38 IRST on Wednesday October 16th 2019
حسین ایمانیان دو چکامهای که دو امیر را به وطن بازآورد
62
- ابنمعتز، عبدالله ) 1419 ق/ 1988 م(. طبقات الشعراء المحدثی . ن تحقیق عمر فاروق الطباع. الطبعه
الأولی. بیروت: دار الأرقم بن أبی الأرقم.
- الأصفهانی، أبوالفرج ) 1412 ق/ 1992 م(. الأغان . ی شرح یوسف علی طویل. الطبعه الثانیه. بیروت: دار
الکتب العلمیه.
- البغدادی، عبدالقادر بن عمر ) 1418 ق/ 1997 م(. خزانه الأدب و لب لباب لسان العر . ب تحقیق و شرح
عبدالسلام محمد هارون. القاهره: الطبعه الرابعه. مکتبه الخانجی.
- الجواری، احمد عبدالستار ) 2006 م(. الشعر فی بغداد حتی نهایه القرن الثالث الهجر . ی الطبعه الأولی.
بیروت: المؤسسه العربیه للدراسات و النشر.
.136- مجله التراث العرب . ی ش 85 . صص 111 .» الرقّه فی عهد الرشید « .) - الحمود، عمر )شوال 1423 ق
- الحموی، یاقوت )بیتا(. معجم البلدا . ن بیروت: دار صادر.
- خالص، ولید محمود ) 2005 م(. بغداد: التاریخ و الشع . ر الطبعه الأولی. بیروت: المؤسسه العربیه
للدراسات و النشر.
- الخطیب البغدادی، أبوبکر محمد بن علی ) 1417 ق/ 1997 م(. تاریخ بغداد أو مدینه السلا. م دراسه و
تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا. الطبعه الأولی. بیروت: دار الکتب العلمیه.
مجله دانشکده ادبیات .» چند نکته درمورد چهارمقاله نظامی عروضی « .) - خوانساری، محمد ) 1354 ش
. و علوم انسانی دانشگاه تهرا . ن س 22 . ش 1. ص 121
- رودکی سمرقندی، ابوعبدالله ) 1373 ش(. دیوان رودکی براساس نسخه سعید نفیسی و ی. براگینسک . ی
تهران: نگاه.
- رؤبه بن العجاج )بیتا(. دیوا . ن تصحیح ولیم بن الورد البرونسیّ. الکویت: دار ابن قتیبه.
- شترک، ام. ) 1984 م(. بغدا . د ترجمه ابراهیم خورشید، عبدالحمید یونس و حسن عثمان. الطبعه الأولی.
بیروت: دار الکتب اللبنانی.
قصیده "بوی جوی مولیان" در نیشابور سروده شده است؛ نه « .) - شفق، اسماعیل )تابستان 1390 ش
مجله پژوهشهای زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفها . ن دوره جدید. س 3. ش 2 )پیاپی .» هرات
.62- 10 (. صص 53
- شفیعی کدکنی، محمدرضا ) 1387 ش(. صور خیال در شعر فارس . ی چ 12 . تهران: آگاه.
- اااااااااااااااااااااا ) 1391 ش(. موسیقی شع . ر چ 13 . تهران: آگاه.
Downloaded from clrj.modares.ac.ir at 9:38 IRST on Wednesday October 16th 2019
فصلنامه پژوهشهای ادبیات تطبیقی دورۀ 5، شمارۀ 1، بهار 1396
63
- الشکعه، مصطفی ) 1986 م(. الشعر و الشعراء فی العصر العباس . ی الطبعه السادسه. بیروت: دار العلم
للملایین.
- ضیف، شوقی )بیتا( تاریخ الأدب العربی العصر العباسی الأو . ل الطبعه السادسه. القاهره: دار المعارف.
- طبری، أبوجعفر محمد بن جریر )بیتا( تاریخ الطبری: تاریخ الأمم و الملو . ک تحقیق محمد أبوالفضل
إبراهیم. بیروت: بینا.
- الطویل، مناور ) 2010 م(. الرقه و شعراؤها فی العصر العباس . ی دمشق: الهیئه العامه السوریه للکتاب.
- العشّاش، الطیّب ) 1401 ق/ 1981 م(. شعر منصور النمرّ . ی دمشق: دار المعارف.
- فروزانفر، بدیعالزمان ) 1369 ش(. سخن و سخنورا . ن چ 4. تهران: خوارزمی.
- محمدعلی، ابراهیم میرزه ) 2008 م(. مدینه بغداد: الأبعاد ا جتماعیه و ظروف النشأه دراسه بنائیه
تاریخی . ه الطبعه الأولی. بغداد: دار الحضاریه للطباعه و النشر.
- معین، محمد ) 1368 ش(. مجموعه مقال . ت بهکوشش مهدخت معین. چ 2. تهران: معین.
- میرزایف، عبدالغنی ) 1958 م(. ابوعبدالله رودکی و آثار منظوم رودک . ی استالین آباد: نشریات دولتی
تاجیکستان.
- نرشخی، ابوبکر محمد بن جعفر ) 1363 ش(. تاریخ بخار.ا ترجمه ابونصر احمد بن محمد بن نصر
القبادی. تلخیص محمد بن زفر بن عمر. تصحیح مدرس رضوی. چ 2. تهران: توس.
- نظامی عروضی سمرقندی، احمد ) 1327 ش(. کلیات چهارمقال . ه تصحیح محمد بن عبدالوهاب
قزوینی. چ 2. تهران: نشر اشراقی.
- نعمانی، شبلی ) 1363 ش(. شعر العجم یا تاریخ شعر و ادبیات ایرا ن چ 2. تهران: دنیای کتاب.
- نفیسی، سعید ) 1382 ش(. محیط زندگی و احوال و اشعار رودکی چ 4. تهران: امیرکبیر.