بررسی انتقادی پژوهش‌های تأثیر و تأثر در ادبیات تطبیقی ایران

حجم بزرگی از پژوهش­های ادبیات تطبیقی در ایران، پژوهش­هایی است که با پیروی از اصول نظری مکتب فرانسه به بررسی رابطه تأثیر و تأثر میان ادبیات فارسی و ادبیات سایر ملت­ها پرداخته است. این پژوهش­ها از جهت فراهم آوردن مجموعه وسیعی از مطالعات مربوط به روابط و تأثیر و تأثرات میان ادبیات فارسی و ادبیات سایر ملت­ها، درخور تأمل­اند. مقاله حاضر ساختاری سه­بخشی دارد: در بخش اوّل به تبیین اصول نظری و روش­شناسی پژوهش­های مربوط به تأثیر و تأثر در مکتب فرانسه پرداخته­ایم. بخش دوم شامل انتقادات مطرح بر روش­شناسی مکتب فرانسه در این پژوهش­هاست و در بخش سوم با توجه به تفاوت مقدمات پیدایش رشته ادبیات تطبیقی در فرانسه و در ایران و با هدف تصحیح نگاه سنتی و کج­فهمی­های رایج، برخی از آسیب­ها در پژوهش­های تأثیر و تأثری در ایران را از منظر نظری و روش­شناسی مورد ارزیابی انتقادی قرار داده و نشان داده­ایم نبود پیش‌زمینه مناسب، وارداتی بودن نظریه و هماهنگ نکردن آن با نیازهای علمی- ادبی، درک ناقص نظریه مکتب فرانسه و روش­شناسی آن و عدم آشنایی با رویکردهای جدید در این حوزه، از جمله آسیب­های جدی در پژوهش­های تأثیر و تأثر در ایران است.