دانشیار گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران. ، ekhtiari@um.ac.ir
چکیده: (524 مشاهده)
قاسمیگنابادی (د.982ق.) که عمده شهرتش بهواسطۀ حماسههای ملی-تاریخی اوست، در آغاز مثنویهایش، معراجنامهای سرودهاست. معراجنامههای او همراه با تصاویر شعری زیبا در معراج حضرت محمد(ص) است؛ بهگونهای که هنریترین اشعار وی معراجنامههاست. در این جستار مراحل و قسمتهای معراج رسولالله (ص) بر اساس سرودههای قاسمی تنظیم گردید و با آنچه در کتابالمعراج قشیری (د.465- 376ت.) آمده بود، از نظر مضمون مقایسه شد. این دو نمایندگان زبان و فارسی و عربی هستند که برای تطبیق انتخاب شدند. همچنین به این پرسشها پاسخ گفته شد که: قاسمی به چه مراحلی از معراج پیامبر(ص) توجّه داشتهاست؟ چه اشتراکات و افتراقاتی بین معراجنامههای قاسمی و قشیری وجود دارد؟ جمعآوری دادههای تحقیق به روش اسنادی-کتابخانهای و شیوۀ تدوین محتوا توصیفی-تحلیلی است و هدف معرفی معراجنامههای قاسمی. درنهایت این نتیجه حاصل شد که گرچه قاسمی و قشیری در اغلب وقایع معراج اتفاقنظر دارند، امّا قاسمی واقعۀ معراج را با تصویرپردازیهای بیشتری بیان نمودهاست. هر دو به معراج جسمانی معتقدند. قاسمی بر آن است پیامبر(ص) در عرش با چشم سِر یا دل خداوند را مشاهده کرد و قشیری این دیدار را با چشم سَر میداند. در شعر قاسمی از تاریخ وقوع معراج و شکافتنِ سینه و شستشوی قلب مبارک حضرت سخنی به میان نیامده، درحالیکه قشیری به ذکر این دو نکته پرداختهاست. در این پژوهش دیگر تفاوتهای روایت قاسمی و قشیری در معراج پیامبر(ص) نیز بررسی شدهاست.