عضو هیئت علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی ، jcomplit@gmail.com
چکیده: (2817 مشاهده)
از رهگذر تصویرشناسی یا بازنمایی بیگانه این فرصت فراهم میشود تا ملتها چهرۀ «خود» را در آیینۀ «دیگری» ببینند، گفتوگوها آغاز شود و با شناخت «غیر» و دیگری به شناخت «من» برسند. دیگربودگی و ضرورت شناخت غیر برای رسیدن به آگاهی از خود اهمیت دارد. سفرنامهها از نمونۀ اسنادی هستند که با مطالعۀ لایههای مختلف آن با توجه به کلیدواژههای تصویرشناسی مانند من، غیر، دیگری، نگاه طبقهبندیشده، قضاوت و تفکر کلیشهای میتوان به معنای زیرین متن نزدیک شد. این لایهها در چهار مرحله در شرح سفر عبدالله مستوفی (1257 ــ 1329) به روسیه در کتابش به نام شرح زندگانی من خوانش میشوند. در لایۀ نخست با توجه به تفاوت بین من، غیر و دیگری به تأثیرپذیری من از «غیرها و دیگرهایی» که در زندگی نویسنده وجود دارد خوانش انجام میشود. در لایۀ دوم نگاه طبقهبندیشدۀ من (مستوفی) به دیگری بررسی میشود. در لایۀ سوم برشهای مستوفی از واقعیت روسیه و تأثیر کلیشهها و انگارههای ذهنی او بر آنها مطرح میشود. در لایۀ چهارم ساختار زبانی و توصیفهای وی است. در نهایت، سفر مستوفی به روسیه از نگاه و ذهنیت وی متأثر است و گزارشی از واقعیت تام و قطعی نیست. با روشن ساختن نحوۀ تفکر و زندگانی وی، دورۀ زمانی و نوع روابط سیاسی و فرهنگی دو کشور ایران و روسیه، به همراه پیشفرضها و انگارههای ذهنی وی به شناخت نسبی تصویر ارائهشدۀ او از روسیه میرسیم
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
ارتباط ادبیات تطبیقی با سایر دانشها دریافت: 1399/3/20 | پذیرش: 1399/5/27 | انتشار: 1399/11/10