1- دانشگاه آزاد اسلامی
2- عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن
چکیده: (8693 مشاهده)
موضوع و مفهوم اعیان ثابته و وحدت وجود، اندیشههای محوری عرفان عطار و ابن عربی را تشکیل میدهند. این نوشتار بر آن است تا بر اساس مکتب امریکایی ادبیات تطبیقی، وجوه تشابه اندیشههای مذکور را از منظر کهنالگوها بررسی نماید. مطابق نتایج، عطار و ابن عربی در مقولههای اعیان ثابته و وحدت وجود اشتراک دارند. ﻻﻳﻪﻫﺎﻯ ﺯﻳﺮﻳﻦ این تشابه را میتوان در ضمیر ناخودآگاه جمعی و کهنالگوی خویشتن دانست. سیمرغ یا اعیان ثابته همان نمونه خداگونه و آغازین در آفرینش موجودات هستند که بیانگر نخستین تجلی و مظهر اسماء الهیاند و به همین جهت ارزشمندند و یگانگی با آن بیانگر غایت رشد انسان است. اما به تناسب تفاوت در محیط فرهنگی، هر یک از شخصیت های مذکور ابتکاراتی داشتهاند: ابتکار ابن عربی را میتوان در وضع اصطلاح اعیان ثابته با دو تجلی فیض اقدس و فیض مقدس دانست و ابتکار عطار آن است که در تناظر انسان و جهان از جنبه جزئی تمثیل ابتکاری "ذره و خورشید" و "ذره و عالم" را در مقابل تمثیل تکراری فلسفی اندام وارگی جهان ابن عربی ابداع کرده است و از جنبه کلی هم تمثیل جامع تناظر سیمرغ با سیمرغ را خلق نموده است که حاوی اندیشه عرفانی وحدت وجود با زیر مجموعههایی چون وحدت در کثرت، تفاوت جزئی جهان سایهای و مثالی، تناظر جهان سایهای و مثالی، کمال گروهی سالکان و شعور کیهانی است و همه زیر مجموعههای مذکور در عرفان ابن عربی نیز وجود دارند که بیانگر یگانگی اندیشه های بشری است.
نوع مقاله:
پژوهشی |
موضوع مقاله:
آسیب شناسی مکاتب و رویکردهای ادبیات تطبیقی دریافت: 1395/9/19 | پذیرش: 1398/3/25 | انتشار: 1398/3/25