---

کمدی‌الهی و معراجنامه متعلق به دو باور دینی، با رویکرد دینی، اخلاقی و آموزشی است که هدف آن­ها کمک به خروج انسان از نگون‌بختی‌های جهان فانی و گشودن راه سعادت است. موضوع این آثار، سفر انسانی وارسته به عالم فرامادی، دیدن پاداش‌ و پادافره انسان‌ها در بهشت و دوزخ و انتقال آن به مردم، پس از بازگشت دوباره به دنیاست. این پژوهش به شیوه استقرایی با مطالعه تطبیقیِ زمینه‌های اجتماعی‌ـ سیاسی تأثیرگذار بر شکل‌گیری این سفرهای معنوی و تأثیر اسلام و آثار ادبیِ اسلامی بر جوامع اروپاییِ قرون وسطی و دانته، انجام شده است. شیوه گردآوری اطلاعات، کتابخانه‌ای و اسنادی است. مقایسه‌ی نمونه‌های پاداش و عذاب برگزیده از کمدی‌ الهی و معراجنامه‌هایی مانند معراجنامه شاهرخی، معراجنامه ابن سینا، روایات معراج و غیره و نیز تحلیل وقایع و شباهت‌ ساختار سفر و موضوع هر دو اثر، بر تأثیر این آثار بر دانته، تأکید می‌کند.

---

در مقاله‏ ی پیش‏رو هدف این است که با بررسی توأمان بخش دوزخ از متن کمدی الهی دانته و بازی اقتباسی از آن، ظرفیت‏ها و روند تحولات متن ادبی در تبدیل به بازی رایانه ‏ای بررسی شده و به روش توصیفی- تحلیلی به این سؤال اصلی پاسخ داده شود که ارداویرافنامه از ادبیات کلاسیک فارسی با توجه به شباهت‎های ساختاری و محتوایی با کمدی ‌الهی، چه قابلیت‏ هایی برای بازتولید در قالب یک بازی رایانه‏ ای خواهد داشت. با این توصیف، از بررسی همزمان بازی و متن دوزخ و مقایسه‏ ی ارداویرافنامه با آن، می‎توان نتیجه گرفت که چارچوب داستانی هر دو اثر ادبی مشابه است و روایت ارداویرافنامه نیز با تقویت کشمکش، تعلیق و خرده‎روایت‏ های مکمل، ظرفیت تبدیل شدن به داستان مناسب بازی اقتباسی را دارد. قهرمانان هر دو متن، ویژگی‏ های مشترکی دارند و همانند بازی دوزخ، می‎توان شخصیت‏ ها را در ارداویرافنامه از وجه توصیفی و منفعل، خارج کرده و با ایجاد کارکرد و ارتباطات فعال، به شخصیت‎هایی مطلوب برای بازی اقتباسی تبدیل نمود. همچنین فضا و مکان که در متن دانته مفصل توصیف شده و در بازی اقتباسی به شکلی وفادارانه بازتولید شده است، در ارداویرافنامه نیز به لحاظ کیفی و کاربرد بیان نمادین، قابلیت تصویرسازی مشابهی داشته و این ظرفیت را دارد که با تقویت کمّی و گسترش توصیف و تصویر مکانی، به بستری مناسب برای خلق یک بازی رایانه‏ ای اقتباسی چند مرحله‎ای تبدیل شود.      
 

---

کی از کلیدی  ترین اصطلاحات در روانشناسی یونگ « ناخودآگاه جمعی» است. محتویات ناخودآگاه جمعی را «کهن‌الگوها» تشکیل می‌دهند که یونگ آن را شکل‌های روانی بقایای قدیم، ذاتی و موروثی ذهن بشر و خارج از دایره‌ رویدادهای زندگی افراد معرفی می‌کند. ردپای کهن‌الگوها را در آثار ادبی ارزشمند جهانی می‌توان یافت و بررسی تطبیقی آثار از این زاویه، یکی از زمینه‌های مهم پژوهش‌های ادبی محسوب می‌شود. هدف این تحقیق به روش کیفی تحلیل متون، آن است که با بررسی دو اثر مهم ادبی، کمدی الهی دانته و داستان حی بن یقظان ابن سینا از منظر کهن‌الگوها، به نقاط اشتراک و افتراق آنها و علل این شباهت و تفاوتها بپردازد. نتایج تحقیق نشانگر آن است که کهن‌الگوهای سفر، سایه، پیرخردمند و خویشتن در هر دو اثر مشترک است که با توجه به نظریه «ناخودآگاله جمعی» یونگ قابل تبیین می‌باشد. ولادت مجدد و گذر از آب نیز از نقاط افتراق دو اثر ادبی است.