1- دکترای تخصصی زبان و ادبیات عربی، دانشگاه رازی کرمانشاه، کرمانشاه، ایران
2- دانشیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تهران
چکیده: (9453 مشاهده)
فراخوانی اسطورهها نقش برجستهای در تعمیق و غنای ادبیات ملل مختلف ازجمله عربها داشته است. اسطوره ایرانی «زرتشت» یکی از این اسطورههاست که در شعر کلاسیک عرب غالباً وجود ندارد؛ اما برخی شاعران معاصر عرب با الهام از فریدریش نیچه (1844-1900م)، شاعر و فیلسوف آلمانی، در چارچوب «قناع» و ماسک اسطوره «زرتشت»، درپی دستیابی به عنصری برای مبارزات سیاسی- اجتماعی و بیداری ملتهایشان با شعار اَبَرانسان بودهاند تا خیزشی مردمی دربرابر اهریمن ظلم و فساد مستکبران معاصر بهپا دارند. هدف این مقاله علاوهبر اثبات حضور یا فقدان اسطوره ایرانی زرتشت، مقایسه و تحلیل تطبیقی این اسطوره در شعر شاعران مدرن و کلاسیک عرب است تا نشان دهد اندیشه نمادین شاعران کلاسیک و مدرن عرب درباره این شخصیت دینی چگونه بوده و رویکرد آنان در بازآفرینی این اسطوره چیست. دستاورد این پژوهش که براساس روش توصیفی- تحلیلی نگاشته شده، نشان میدهد که در ادب قدیم عرب، اغلب بهسبب جنبههای مذهبی و دفاع از اسلام دربرابر زرتشتیسم، از این اسطوره ایرانی یادی نشده است؛ بلکه فقط اشاراتی اندک به مجوس و آیینهای ایرانیان پیش از اسلام در شعر این دوره مشاهده میشود. درمقابل، زرتشت در شعر معاصر عربی، از هیئت منجیِ قومی و پیامبر دینی به شمایل سفیرِ سیاسی در میان ملتهای عربی درآمده که رهاییبخش انسان معاصر از دردها و رنجهای اجتماعی است. این موضوع نشان از آگاهی شاعران معاصر عرب از اسطورههای کهن ایرانی و علاقه آنان به فرهنگ گذشته ایران باستان دارد.
نوع مقاله:
پژوهشی |
موضوع مقاله:
آسیب شناسی مکاتب و رویکردهای ادبیات تطبیقی دریافت: 1395/3/13 | پذیرش: 1396/3/31 | انتشار: 1396/4/1