دکترای زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران ، ebarwasi@gmail.com
چکیده: (976 مشاهده)
محمّد رسول هاوار شاعر کُرد عراقی از شعرای معاصر در قرن بیستم است که دوران حیاتش معاصر با سیطرۀ رژیمهای فاشیست و سایه افکندن هژمونی امپریالیسم بر اقلیم کردستان در راستای پیشبرد سیاست راهبردی استعمار بوده است. در چنین شرایطی، هاوار بهعنوان شاعری متعهّد، سرودههای خود را به آینۀ بازنمایی آسیبهای سیاسیـ اجتماعی و اقتصادیِ ناشی از سیاستهای امپریالیستی تبدیل کرده است. در پسزمینۀ نگرش انتقادی و ضدّ امپریالیستی شاعر، علاوه بر اِشغال و استعمار سرزمین مادری، عواملی بنیادین نهفته است که شاعر را به سوی استعمارستیزی و رویکرد ضدّ امپریالیسم سوق داده است. از آن روی که تاکنون جستار مستقلّی به بررسی عوامل گرایش هاوار به اندیشۀ ضدّ امپریالیستی نپرداخته است، نگارنده بر آن است تا به بررسی این پدیده در اشعار وی بپردازد. مسألۀ بنیادین پژوهش حاضر این است که عوامل زمینهسازِ رویکرد ضدّ امپریالیستی، چگونه و در چه قالبهایی در سرودههای شاعر نمود یافته و با چه مفاهیمی پیوند خورده است؟ جهت بررسی این مسأله، نگارنده از روش توصیفیـ تحلیل مُبتنی بر بررسی جامعهشناسی سیاسیِ بنمایههای سرودههای شاعر بهره گرفته است. جنگافروزی و نگرش بازرگانی به سرنوشت ملّتهای استعمارزده، محرومسازی استعمارزدگان و توجّه محض به منافع امیپریالیستیـ کاپیتالیستی، تجارت و رواج مواد مخدّر در مستعمرهها، دروغینبودن ادّعاها و پروپاگاندای امیپریالیسم دربارۀ حقوق بشر، سکوت امپریالیسم غربی در برابر کشتار مردم کُرد و نقش آنان در تباهی سرنوشت کُردها در همکاری با رژیم عراق و تعیین دولتهای دستنشاندۀ استعماریـ امپریالیستی برای تأمین منافع در کردستان از پُربسامدترین عوامل زمینهساز نگرش ضدّ امپریالیستیِ شاعر و کُنش دیالکتیکیـ انقلابی در تقابل با سلطهجویی امپریالیسم است.