1- عضو هیئت علمی دانشگاه گنبد کاووس ، ovais.mohamadi@yahoo.com
2- مدرس مدعو دانشگاه گنبد کاووس
چکیده: (2543 مشاهده)
مردم خاورمیانه –از جمله مردم ایران و فلسطین- در قرن بیستم با جریان مدرنیته روبرو شدند. آنها در این تقابل، وضعیت نسبتا همسانی داشتند؛ چراکه آنها از یک سو، وارث سنتهایی سختتنیده و کهن -چون پدرسالاری- بودند و از سویی دیگر با جریانی عصیانگر رویارو شدند که همه چیز را در خود میبلعید و میبرد. در عرصۀ سیاست نیز با استعمار مواجه شدند که به انحاء مختلف سعی در بهرهبری از سرزمینشان داشت. سنت ( به شکل خاص سنتِ پدرسالاری)، مدرنیته و استعمار سه بنمایۀ اصلی داستانهای سمفونی مردگان از عباس معروفی و الصبار از سحر خلیفهاند. بررسی تطبیقی این دو اثر داستانی، تجربۀ تاریخی مشترک دو ملت ایران و فلسطین را در مواجهه با مدرنیته نشان میدهد و ماهیت استعمار و نظام سلطه را عریان میکند و از ضعفها و قوتهای سنت و مدرنیته پرده برمیدارد. از این رو، در پژوهش حاضر سعی شده که نمودهای استعمار، نظام سلطه در دو رمان تحلیل شود و پیوند این دو با جوامع سنتی (خانواده، روشنفکران و بازاریها) تبیین گردد. نتایج پژوهش نشاندهندۀ این است که در هر دو داستان، سنت پدرسالاری، چون عنصری همگام با استعمار و استبداد به تصویر کشیده شده است. نویسندگان دو داستان، نظام سرمایهداری را دنبالۀ استعمار دانستهاند و تجربههای همسانی را از استثمارگریهای این نظام در خاورمیانه، روایت کردهاند. در هر دو داستان، قهرمان، جوانی شاعر است که با یاری دیگر شخصیتها -خاصه، زنان- در برابر استبداد و استعمار میایستد.